[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 29، شماره 90 - ( 4-1400 ) ::
جلد 29 شماره 90 صفحات 118-97 برگشت به فهرست نسخه ها
پیرنامه‌های ماوراءالنهر و سیر مقامات‌نویسی طریقت خواجگان در قرون ششم تا هشتم هجری قمری
مریم حسینی* 1، مریم رجبی‌نیا2
1- دانشگاه الزهرا(س) ، drhoseini@alzahra.ac.ir
2- دانشگاه الزهرا(س)
چکیده:   (2518 مشاهده)
در قرون ششم تا هشتم هجری قمری در خطّۀ ماوراءالنهر پنج پیرنامه به زبان فارسی تألیف شده‌است و هر پنج پیری که دربارۀ احوال آنها کتاب نوشته‌اند در گروه خواجگان قرار دارند.  این آثار عبارت‌اند از رسالۀ صاحبیه، مقامات عبدالخالق غجدوانی، مقامات عارف ریوگری، انیس الطالبین و عده السالکین و مقامات حضرت خواجۀ نقشبند. در این مقاله کوشش شده تا ویژگی‌ها، تأثیرگذاری‌ها و تأثیرپذیری‌های مؤلفین و سیر تحوّل این آثار  بررسی شود. پس از بررسی شیوۀ پیرنامه‌نویسی مؤلفین و بیان ویژگی‎‌های آثار، مشخّص شد پیرنامه‌های ماوراءالنهر وجوه اشتراک زیادی با یکدیگر دارند. تمام پیرنامه‌های ماوراءالنهر به زبان فارسی نگاشته شده‌اند در حالی‌که در میان پیرنامۀ خطۀ فارس و خراسان به‌ویژه آثار فارس پیرنامه‌های بسیاری به زبان عربی دیده می‌شود. با توجه به وجود شباهت‌های فراوان مقامات غجدوانی و مقامات خواجه یوسف همدانی به رسالۀ صاحبیه این احتمال وجود دارد که پیرنامه‌نویسان متأخر از نگاشتۀ عبدالخالق غجدوانی دربارۀ ابویوسف همدانی تأثیر پذیرفته باشند. برخلاف پیرنامه‌های سرزمین‌هایی مانند فارس و خراسان  که نویسندگان آن از اشعار به دو زبان فارسی و عربی استفاده کرده اند،  تمام ابیاتی که در پیرنامه‌های بخارا آمده به زبان فارسی است. در بیشتر پیرنامه‌های این سرزمین از زنان یاد شده و در آنها زن از جایگاهی والا برخوردار  است.
واژه‌های کلیدی: پیرنامه، عارفان ماوراءالنهر، طریقت خواجگان، قرن ششم تا هشتم هجری قمری
متن کامل [PDF 808 kb]   (955 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. ابن‌حوقل (1345) صورةالأرض. ترجمۀ جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
2. اُرتایلی، ایلبر (1389) «سیاست باب عالی درباب نقشبندیان و طریقت‌های دیگر در طول دورۀ تنظیمات». در: نقشبندیه در آسیای غربی و مرکزی؛ تغییر و تداوم. زیر نظر الیزابت اوزدالگا. ترجمۀ فهیمه ابراهیمی. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام: 121-130.
3. اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1368) مسالک و ممالک. به‌اهتمام ایرج افشار. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
4. اوزدالگا، الیزابت (1389) نقشبندیه در آسیای غربی و مركزی. تهران: پژوهشكدۀ تاریخ اسلام.
5. بخاری، صلاح‌بن‌مبارک (1371) انیس‌الطالبین و عدةالسالکین. تصحیح و مقدمۀ خلیل ابراهیم صاری اوغلی. به‌کوشش توفیق سبحانی. تهران: کیهان.
6. بهار، محمدتقی (1369) سبک‌شناسی. جلد اول. تهران: امیرکبیر.
7. پاکتچی، احمد (1392) جریان‌های تصوف در آسیای مرکزی. تهران: المهدی.
8. ثبوت، اکبر (1386) «بهاءالدین نقشبند». در: دانشنامۀ جهان اسلام. جلد 4. چاپ دوم. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 677-680.
9. جامی، نورالدین عبدالرحمان (1390) نفحات‌الانس. تصحیح محمود عابدی. چاپ ششم. تهران: سخن.
10. رواقی، علی (1383) زبان فارسی فرارودی. تهران: هرمس.
11. زرین‌کوب، عبدالحسین (1362) دنبالۀ جست‌وجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.
12. زرینکوب، عبدالحسین (1377) ارزش میراث صوفیه. چاپ هشتم. تهران: امیرکبیر.
13. زرین‌کوب، عبدالحسین (1390) جست‌وجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.
14. سیدحسن‌زاده، هدی (1381) «بخاری، صلاح‌بن‌مبارک». در: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 11. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 468-469.
15. سیدین، علی (1387) پشمینه‌پوشان. فرهنگ سلسله‌های صوفیه. تهران: نی.
16. شمس، محمدجواد (1394) «خراسان/ تصوف». در: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 22. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 237-254.
17. شميسا، سيروس (1390) سبک‌شناسی نثر، تهران: میترا.
18. غجدوانی، عبدالخالق (1332) «رسالۀ صاحبیّه (در مناقب و مقامات خواجه ابویعقوب یوسف همدانی)». تصحیح سعید نفیسی. در: فرهنگ ایران‌زمین. به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه. جلد اول. تهران. سخن: 70-101.
19. غلامرضایی، محمد (1388) سبک‌شناسی نثرهای صوفیان. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
20. کریمی زنجانی‌اصل، محمد (1383) «بهاءالدین نقشبند». در: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 13. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 72-74.
21. کیانی، محسن (1369) تاریخ خانقاه در ایران. تهران: کتابخانۀ طهوری.
22. گذشته، ناصر (1373) «ابویعقوب همدانی». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 6. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 430-431.
23. لویزن، لئونارد (1384) میراث تصوف. ترجمۀ مجدالدین کیوانی. تهران: مرکز
24. محمدباقربن‌‌محمدعلی (1386) مقامات حضرت خواجه نقشبند. به‌کوشش عبداللـه نقشبندی مجددی شمسی. مشهد: گل نشر.
25. مدرسی چهاردهی، نورالدین (1382) سلسله‌های صوفیة ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
26. منفرد، افسانه (1388) «تصوف در آسیای مرزی و قفقاز». در: تاریخ و جغرافیای تصوف. تهران: کتاب مرجع: 55-69.
27. منفرد، افسانه (1390) «خواجگان، سلسله». در: دانشنامۀ جهان اسلام. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی: 228-232.
28. نفيسی، سعيد (1333) «مقامات عبدالخالق غجدوانی و عارف ریوگری». در: فرهنگ ایران‌زمین. شمارة 2: 1-18.
29. واعظ کاشفی، مولانا فخرالدین علی‌بن‌حسین (1356) رشحات عین‌الحیات. تصحیح علی‌اصغر معینیان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
30. هدایت، رضاقلی‌خان (1385) تذکرۀ ریاض‌العارفین. تصحیح ابوالقاسم رادفرـ‌گیتا اُشیدری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

hoseini M, rajabinia M. Hagiographies in Transoxiana and the Process of Writing Khajegans’Doctrinein the Sixth to Eighth Centuries A.H.. Persian Language and Literature 2021; 29 (90) :97-118
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3909-fa.html

حسینی مریم، رجبی‌نیا مریم. پیرنامه‌های ماوراءالنهر و سیر مقامات‌نویسی طریقت خواجگان در قرون ششم تا هشتم هجری قمری. زبان و ادبيات فارسی. 1400; 29 (90) :97-118

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3909-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 29، شماره 90 - ( 4-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.15 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666