:: سال 24، شماره 80 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) ::
جلد 24 شماره 80 صفحات 229-207 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل کارکرد خنده در شاهنامه براساس نظریه باختین
احمد لامعی گیو 1، سید مهدی ارفعی ، عیسی دوست زاده
1- ، Ahmad.lamei2@birjand.ac.ir
چکیده:   (6890 مشاهده)

هدف پژوهش حاضر این است که با رویکرد روایت­شناسی باختینی یعنی منطق گفت‌وگویی به بررسی شاهنامه فردوسی بپردازد. منطق گفت‌وگویی نوعی روایت است که به بررسی روابط بین دیدگاه­های مختلف ازطریق گفت‌وگو می­پردازد و یگانه راه تعامل را گفت‌وگو می­داند. منطق گفت‌وگویی با مفاهیمی نظیر «چندصدایی»، «دگرآوایی» و «کارناوال» تکمیل می­شود. از لوازم ضروری زندگی کارناوالی خنده است؛ در شاهنامه به سه نوع «خنده» برمی‌خوریم که یک نوع آن به خنده­ای که مدنظر باختین است نزدیک است و آن خنده­ای است که مفهوم مسخره‌کردن و تحقیر را می­رساند. انواع دیگر خنده عبارت‌اند از: «خنده» شادمانی و «خنده»ای که تمثیلی از طبیعت است. در فرجام نیز به تفاوت­ها و شباهت­های بین خنده کارناوالی و خنده شاهنامه پرداخته شده است، تا مطابقت نظریه منطق گفت‌وگویی با شاهنامه سنجیده شود. در این پژوهش تلاش شده تا واژه «خنده» و مشتقات آن با بهره­گیری از روش تحلیلی‌ـ‌توصیفی در شاهنامه بررسی و براساس نظریه منطق مکالمه باختین سنجیده شود و تفاوت­ها و شباهت­های آن با «خنده» کارناوالی باختین تبیین شود.

واژه‌های کلیدی: منطق مکالمه‌ای باختین، کارناوال، شاهنامه فردوسی، خنده
متن کامل [PDF 323 kb]   (2191 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آلن، گراهام (1385) بينامتنيت. ترجمة پيام يزدانجو. چاپ سوم. تهران: مرکز.
2. احمدي، بابک (1391) ساختار و تأويل متن. چاپ چهاردهم. تهران: مرکز.
3. امن¬خاني، عيسي (1391) «تب تند باختين در ايران». نقد ادبي. سال پنجم. شمارة 19: 191-197.
4. انصاري، محمدباقر (1387) نمايش روحوضي، زمينه، زمانه و عناصر خنده¬ساز. تهران: سورة مهر.
5. ايگلتون، تري (1390) پيش‌درآمدي بر نظرية ادبي. ترجمة عباس مخبر. چاپ ششم. تهران: مرکز.
6. باختين، ميخائيل (1381) سوداي مکالمه، خنده، آزادي. ترجمة محمدجعفر پوينده. چاپ دوم. تهران: چشمه.
7. باختين، ميخائيل (1391) تخيل مکالمه¬اي. ترجمة رؤيا پورآذر. چاپ سوم. تهران: ني.
8. برتنس، هانس (1391) مباني نظرية ادبي. ترجمة محمد ابوالقاسمي. چاپ سوم. تهران: ماهي.
9. برگسون، هانري لوئي (1379) خنده. ترجمة عباس باقري. تهران: شباويز.
10. بهار، مهرداد (1376) پژوهشي در اساطير ايران. چاپ دوم. تهران: آگه.
11. پوينده، محمدجعفر (1390) درآمدي بر جامعه¬شناسي ادبيات. چاپ دوم. تهران: نقش جهان مهر.
12. تاجديني، علي (1390) حافظ و شادي. تهران: نماد انديشه.
13. تودوروف، تزوتان (1391) منطق گفتگويي ميخائيل باختين. ترجمة داريوش کريمي. چاپ دوم. تهران: مرکز.
14. دبيرسياقي، سيدمحمد (1381) زندگينامة فردوسي و سرگذشت شاهنامه. تهران: قطره.
15. دزفوليان‌راد، کاظم (1389) «رويکردي انتقادي به رأي باختين درباب حماسه با محوريت شاهنامة فردوسي». پژوهش زبان و ادبيات فارسي. پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي. شمارة 19: 125-155.
16. دزفوليان‌راد، کاظم و عيسي امن¬خاني (1388) «ديگري و نقش آن در داستان¬هاي شاهنامه». پژوهش زبان و ادبيات فارسي. پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات اجتماعي جهاد دانشگاهي. شمارة 13: 1-23.
17. دهخدا، علي‌اکبر (1377) لغت‌نامه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
18. رزمجو، حسين (1370) انواع ادبي و آثار آن در زبان فارسي. مشهد: آستان قدس رضوي.
19. شاهميري، آزاده (1389) نظريه و نقد پسااستعماري. تهران: علم.
20. شفيعي‌کدکني، محمدرضا (1391) رستاخيز کلمات. تهران: سخن.
21. صفا، ذبيح‌الـله (1389) حماسه‌سرايي در ايران. چاپ نهم. تهران: اميرکبير.
22. عباديان، محمود (1387) سنت و نوآوري در حماسه‌سرايي. تهران: مرواريد.
23. غريب¬زاده، غلامحسين (1387) «حضور در دنياي تک¬صدا و چندصدا در اشعار حافظ: خوانشي در منطق مکالمة ميخائيل باختين». پژوهش¬نامة علوم انساني. دانشگاه شهيدبهشتي. شمارة 57: 235-256.
24. فراي، نورتروپ (1379) رمزکل: کتاب مقدس و ادبيات. ترجمة صالح حسيني. تهران: نيلوفر.
25. فردوسي، ابوالقاسم (1387) شاهنامه. تصحيح جلال خالقي‌مطلق. تهران: بنياد دايرةالمعارف اسلامي.
26. فلاح، غلامعلي (1387) «گفت‌وگو در شاهنامه». مجلة دانشکده ادبيات و علوم انساني. دانشگاه تهران. سال شانزدهم. شمارة60: 83ـ105.
27. قبادي، حسين¬علي (1389) «چندآوايي و منطق گفتگويي در نگاه مولوي به مسئلة جهاد و توکل با تکيه به داستان شير و نخچيران». جستارهاي ادبي. دانشگاه فردوسي. سال چهل‌وسوم. شمارة 170: 71-94.
28. کزازي، ميرجلال‌الدين (1391) شگرف و شگفت (جستارها و نوشتارهايي در فرهنگ و ادب ايران). تهران: شورآفرين.
29. کزازي، ميرجلال‌الدين (1366) «ستيز ناسازها در رستم و اسفنديار». چيستا. شمارة 45 و 46: 517 - 525.
30. کهنمويي¬پور، ژاله و ديگران (1381) فرهنگ توصيفي نقد ادبي (فرانسه ـ فارسي). تهران: دانشگاه تهران.
31. لقماني، احمد (1391) چگونه شاد و خنده¬رو باشيم. چاپ پنجم. تهران: بهشت بينش.
32. مارتين، والاس (1391) نظريه¬هاي روايت. ترجمة محمد شهبا. چاپ پنجم. تهران: هرمس.
33. مختاري، محمد (1368) حماسه در راز و رمز ملي. تهران: قطره.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 24، شماره 80 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها