:: سال 25، شماره 83 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) ::
جلد 25 شماره 83 صفحات 185-171 برگشت به فهرست نسخه ها
تبیین انگیزه‌های برجسته‌سازی، حاشیه‌رانی و غیریت‌سازی در رباعیات خیام براساس تحلیل انتقادی گفتمان
کامین عالی‌پور 1، میرجلال‌الدین کزازی2
1- دانشگاه اراک ، kamin5969@gmail.com
2- دانشگاه اراک
چکیده:   (4828 مشاهده)
در این پژوهش، به تبیین انگیزه‌های «غیریت‌سازی»، «برجسته‌سازی» و «به‌حاشیه‌رانی» در بعضی از رباعیات خیام، که این ویژگی‌ها در آنها برجسته است، پرداخته شده است. غیریت‌سازی یکی از روش‌های دست‌یابی به انگیزه‌های پنهان در ورای متون ادبی است که ازطریق تحلیل گفتمان متن با جامعه‌شناسی و علوم سیاسی در پیوند مستقیم است. در هر گفتمان براساس «منطق هم‌ارزی» و «منطق تفاوت» می‌توان به تبیین روابط غیریت‌سازانه موجود در متون ادبی پرداخت؛ بدین‌معنی که در هر گفتمان، یک قطب مثبت باعنوان «ما» و با هویت «خودی» برجسته می‍‌شود و دربرابر آن، قطب منفی دیگر، باعنوان «آنها» و با هویت «دیگری» به‌حاشیه رانده می‌شود. در این پژوهش از روش‌های تحلیل گفتمان سیاسی‌ـ‌اجتماعی لاکلا و موفه و همچنین روش تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف استفاده شده است.
تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش به‌صورت توصیفی و تحلیلی است. خیام در تعدادی از رباعیات خود از این شیوه برای ابراز مقاصد خود بهره برده است. با تبیین و توصیف این موارد به این نکته پی خواهیم برد که چرا و بنابر چه دلایلی خیام درپی نوعی قطبیت‌سازی در رباعیات خود بوده است و نیز درخواهیم یافت که خیام، علاوه‌بر طرح دیدگاه‌های فلسفی در رباعیات، چگونه درصدد ابراز انگیزه‌های سیاسی و انتقادی ورای گفتمان‌های خود بوده است.

 
واژه‌های کلیدی: انگیزه‌، غیریت‌سازی، حاشیه‌رانی، رباعیات خیام، تحلیل انتقادی گفتمان
متن کامل [PDF 262 kb]   (936 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آشوري، داريوش (1389) دانشنامة سياسي. چاپ هجدهم. تهران: مرواريد.
2. آقاگل¬زاده،فردوس (1385) تحليل گفتمان انتقادي. تهران: علمي فرهنگي.
3. ـــــــــ (1386) «تحليل گفتمان انتقادي و ادبيات». ادب‌پژوهي. سال اول. شمارة 1: 17-28.
4. خيام نيشابوری (1362) رباعيات حکيم خيام نيشابوري. به‌اهتمام محمدعلي فروغي. تهران: آشنا.
5. سلطاني، علي‌اصغر (1387) قدرت، گفتمان و زبان. تهران: ني.
6. شريف، مريم (1393) «بررسي رباعيات خيام از منظر گفتمان‌شناسي انتقادي با بهره‌گيري از مؤلفه‌هاي جامعه‌شناختي‌ـ معنايي گفتمان‌مدار». بوستان ادب. سال ششم. شمارة 2: 68-82.
7. شميسا، سيروس (1374) بيان و معاني. تهران: فردوس.
8. فرکلاف، نورمن (1387) تحليل انتقادي گفتمان. ترجمة فاطمه شايسته‌پيران و همکاران. چاپ دوم. تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانه‌ها.
9. فرويد، زيگموند (1342) آيندة يک پندار. ترجمة هاشم رضي. تهران: آسيا.
10. گيدنز، آنتوني (1383) جامعه‌شناسي. ترجمة منوچهر صبوري. چاپ يازدهم. تهران: ني.
11. مکاريک، ايرنا ريما (1384) دانشنامة نظريه‌هاي ادبي معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوي. تهران: آگه.
12. ميلز، سارا (1388) گفتمان. ترجمة فتاح محمدي. چاپ دوم. تهران: هزارة سوم.
13. ون‌دايک، تئون اي (1387) مطالعاتي در تحليل گفتمان. ترجمة پيروز ايزدي و همکاران. چاپ دوم. تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانه‌ها.
14. هدايت، صادق (1353) ترانه‌هاي خيام. چاپ ششم. تهران: سپهر (کتاب‌هاي پرستو).
15. يورگنسن، ماريان و لوئيز فيليپس (1389) تحليل گفتمان. ترجمة هادي جليلي. تهران: ني.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 25، شماره 83 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها