:: سال 25، شماره 83 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) ::
جلد 25 شماره 83 صفحات 272-249 برگشت به فهرست نسخه ها
مشبهٌ‌به عقلی در تاریخ وصاف
یحیی کاردگر
دانشگاه قم ، kardgar1350@yahoo.com
چکیده:   (5262 مشاهده)
تشبیه از مباحث اصلی علم بیان است و گونه­های پرشماری دارد. برخی از این گونه­ها چون تشبیه عقلی‌ـ‌‌عقلی و حسی‌ـ‌عقلی با نقش روشنگرانه تشبیه هم‌خوان نیستند. ازاین‌رو، کتاب‌های بیانی نگاه مثبتی به این‌گونه تشبیه‌ها ندارند. اما، برخلاف چنین نگاهی، بسامد این‌گونه تشبیهات در برخی دوره­ها و متون ادب فارسی فراوان است. در این مقاله، با نقد و تحلیل مشبهٌ­به­های عقلی تاریخ وصاف، فلسفه گرایش به این تشبیه‌ها بررسی شده است. در پژوهش حاضر دلبستگی به سنت­شکنی و هنجارگریزی، عطش نوگرایی، محدودیت تشبیه­سازی با نگاه محدود قدما، اطناب­گرایی و دلبستگی به اشکال مبالغه­آمیز صور خیال، از عوامل گرایش وصاف به این تشبیه‌ها دانسته شده است. نویسنده کوشیده است با بهره‌گیری از ظرافت­های هنری از پیامدهای منفی این تشبیه‌ها بگریزد، اما کوشش او همه­جا سودمند نبوده است، به‌گونه­ای که یکی از عوامل پیچیدگی متن را باید در فراوانی مشبهٌ­به­های عقلی کتاب جست‌وجو کرد.
 
واژه‌های کلیدی: نثر مصنوع، تاریخ وصاف، نقد بلاغی، تشبیه عقلی، مشبهٌ‌به عقلی
متن کامل [PDF 319 kb]   (851 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. اختياري، زهرا و عليرضا محمودي (1389) «تازگي¬هاي تصويرهاي تشبيهي در تاريخ وصاف». پژوهش¬هاي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه اصفهان. شمارة 4 (پياپي8): 59-76.
2. ازرقي هروي (1336) ديوان. تهران: زوار.
3. اقبال آشتياني، عباس (1379) تاريخ مغول. تهران: اميرکبير.
4. جرجاني، عبدالقاهر (1374) اسرارالبلاغه. ترجمة جليل تجليل. تهران: دانشگاه تهران.
5. جويني، عطاملک (1367) تاريخ جهانگشاي جويني. تصحيح محمد قزويني. جلد اول. تهران: بامداد و ارغوان.
6. حافظ‌شيرازي، شمس¬الدين محمد (1371) ديوان غزليات. به‌کوشش خليل خطيب‌رهبر. تهران: صفي¬عليشاه.
7. خطيبي، حسين (1375) فن نثر. تهران: زوار.
8. دبيرسياقي، سيدمحمد (1376) «معاني و بيان (تقريرات استاد بديع¬الزمان فروزانفر)». نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسي. ضميمة شمارة 3.
9. سعدي‌شيرازي (1369) بوستان. تصحيح غلامحسين يوسفي. تهران: خوارزمي.
10. شفيعي‌کدکني، محمدرضا (1372) صورخيال در شعر فارسي. تهران: آگاه.
11. شمس قيس رازي (1373) المعجم. تصحيح سيروس شميسا. تهران: فردوس.
12. شميسا، سيروس (1378) بيان. تهران: فردوس.
13. صفا، ذبيح¬الـله (1373) تاريخ ادبيات در ايران. جلد سوم. تهران: فردوس.
14. طالبيان، يحيي (1378) صورخيال در شعر شاعران سبک خراساني. کرمان: عماد کرماني.
15. عرفان، حسن (1382) کرانه¬ها (شرح فارسي مختصرالمعاني تفتازاني). جلد سوم. قم: هجرت.
16. عسکري، ابوهلال (1372) معيارالبلاغه (ترجمة صناعتين). ترجمة محمدجواد نصيري. تهران: دانشگاه تهران.
17. فاضلي، محمد (1376) دراسه و نقد في مسائل بلاغيه هامه. مشهد: دانشگاه فردوسي.
18. فتوحي، محمود (1386) بلاغت تصوير. تهران: سخن.
19. فردوسي، ابوالقاسم (1370) شاهنامه. تصحيح ژول‌مول. جلد دوم. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي.
20. گرکاني، حاج‌محمدحسين شمس¬العلما (1377) ابدع¬البدايع. به‌اهتمام حسين جعفري. با مقدمة جليل تجليل. تبريز: احرار.
21. لسان، حسين (1370) گزيدة اشعار مسعودسعد. تهران: علمي و فرهنگي.
22. نظامي گنجوي (1373) کليات نظامي گنجوي. به‌اهتمام پرويز بابايي. تهران: نگاه.
23. وراويني، سعدالدين (1373) مرزبان‌نامه. به‌کوشش خليل خطيب‌رهبر. تهران: صفي¬عليشاه.
24. وصاف‌شيرازي، فضل¬الـله‌بن عبدالـله (1338) تاريخ وصاف. به‌اهتمام محمدمهدي اصفهاني. تهران: کتابخانة ابن‌سينا و کتابخانة جعفري تبريزي.
25. وطواط، رشيدالدين (1362) حدايق¬السحر في دقايق¬الشعر. تصحيح عباس اقبال آشتياني. تهران: کتابخانة طهوري و سنايي.
26. هدايت، رضاقلي¬خان (1383) مدارج¬البلاغه. تصحيح حميد حسني با همکاري بهروز صفرزاده. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي.
27. همايي، جلال¬الدين (1368) فنون بلاغت و صناعات ادبي. تهران: هما.
28. ـــــــ (1374) معاني و بيان. تهران: هما.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 25، شماره 83 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها