[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: سال 31، شماره 95 - ( 8-1402 ) ::
جلد 31 شماره 95 صفحات 180-159 برگشت به فهرست نسخه ها
«افسانه» بازشناسی یک اصطلاح موسیقی در شعر فارسی
امیرافشین فرهادیان1 ، محمد طاهری 2
1- دانشگاه بوعلی سینا
2- دانشگاه بوعلی سینا ، mtaheri@basu.ac.ir
چکیده:   (1963 مشاهده)
موسیقی با پیشینه‌ای چندهزارساله در میان ایرانیان، هم در جایگاه یکی از هنرهای زیبا و هم به‌منزله یک فن کاربردی، در ساحت‌های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی حضور داشته است. افزون‌بر بازتاب این حضور، پیوند دیرینه و تنگاتنگ موسیقی با شعر، دواوین شعر فارسی را مشحون از اصطلاحات موسیقی و نام الحان و نغمه‌ها و سازها و سازندگان کرده است. بدیهی است که در گذر زمان، برخی واژگان و اصطلاحات جدید در این حوزه رواج یافته‌اند و شماری نیز مهجور مانده و سرانجام فراموش شده‌اند و بعضی دیگر دچار تحول لفظی یا معنایی یا نوسان در گستره شمول شده‌اند. ازسوی‌دیگر، درک درست معانی و حتی دریافت بسیاری از جنبه‌های هنری متون، در گرو تسلط بر رویه‌های گوناگون معنایی واژگان و وجوه دلالت اصطلاحات است. بی‌گمان، یکی از کارکردهای مهم نگارش شرح بر آثار گذشتگان، توضیح معنی لغات مهجور یا معنی تحول‌یافته یک واژه همچنان‌ رایج و نیز آگاهاندن مخاطب از مفهوم اصطلاحی کلمات و ترکیباتی است که بدون اشراف بر آنها، درک متن برای خواننده میسر نیست یا دست‌کم ناقص است. پژوهندگان تعداد زیادی از اصطلاحات فراموش‌شده موسیقی را در متون شناسایی و معرفی کرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد هنوز تعدادی از این مصطلاحات مغفول مانده است. «افسانه» یکی از این اصطلاحات است. در این جستار، به‌روش تحلیل محتوا و به‌شیوه توصیفی‌ـ‌تحلیلی، رویه موسیقایی این اصطلاح کاویده شده و ظرافت‌های هنری شماری از ابیات، که در سایه فراموشی معنای اصطلاحی واژه محجوب مانده، آشکار شده است.
واژه‌های کلیدی: افسانه، اصطلاح موسیقی، رویه موسیقایی، شعر، ایهام تناسب
متن کامل [PDF 664 kb]   (335 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. اسکندری‌شهرکی، امرالله؛ فلاح، مرتضی (1399). ایهام تناسب‌ موسیقایی در دیوان قاآنی. پژوهش‌های ادبی. سال هفدهم. شمارة 68: 9-40.
2. اسماعیلی، عصمت؛ سعيد قاسمی‌نیا، سعید (1395). مقایسة ایهام در اصطلاحات موسیقی شعر حافظ با دو شاعر هم‌سبک پیشین: خواجو و امیرخسرو. مطالعات زبانی‌ـ بلاغی. سال هفتم. شمارة 13: 7-32.
3. امیرخسرو دهلوی (1361). دیوان. تصحیح م.‌درویش. مقدمه‌ از سعید نفیسی. تهران: جاویدان.
4. بخارائی، ناصر (1353). دیوان اشعار ناصر بخارائی. به تصحیح مهدی درخشان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
5. بینش، تقی (1374). تاریخ مختصر موسیقی ایران. تهران: آروین.
6. بهنام‌فر، محمد؛ سنچولی‌جدید، اردشیر (1397). تحلیل بازتاب ایهام تناسب و حوزه‌های معنایی آن در مثنوی. متن‌پژوهی ادبی. سال بیست‌ودوم. شمارة 78: 55-80.
7. بیدل‌دهلوی، عبدالقادر (1387). کلیات میرزاعبدالقادر بیدل دهلوی. براساس نسخة مصحح خال‌محمد خسته و خلیل‌الله خلیلی. به‌کوشش فرید مرادی. تهران: زوار.
8. پورنامداریان، تقی (1391). حافظ و خلاف عادت در صورت و معنی غزل. زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی. سال بيستم. شمارة 73: 7-32.
9. ثابت‌زاده، منصوره (1390). کاربرد و ویژگی‌های موسیقی در ذهن و زبان امیرخسرو دهلوی. زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج. سال دوم. شمارة 6: 81-102.
10. جوزی، مصطفی (1383). بررسی اصطلاحات موسیقی در دیوان خواجوی کرمانی. پژوهش زبان و ادبیات فارسی. سال دوم. شمارة 3: 33-40.
11. حافظ، شمس‌الدین محمد (1390). دیوان خواجه شمس‌الدین محمدحافظ‌شیرازی. به‌اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوار.
12. حسن‌زاده نیری، حسن؛ دالوند، ياسر (1394). ایهام تناسب‌های پنهان در شعر حافظ. متن‌پژوهی ادبی. سال نوزدهم. شمارة 64: 31-53.
13. حزین‌لاهیجی، محمدعلی (1384). دیوان حزین لاهیجی. به‌تصحیح ذبیح‌الله صاحبکار. تهران: سایه.
14. خرمشاهی، بهاءالدین (1396). حافظ‌نامه. ویراست دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
15. دادجو، درّه (1378). نام‌ها و اصطلاحات موسیقی در دیوان کمال خجندی. کتاب ماه هنر. سال دوم. شمارة 15 و 16: 28-32.
16. دادجو، درّه (1380). موسیقی در شعر، جلوه‌های موسیقی در شعر خواجوی کرمانی. تهران: سرا.
17. دهخدا، علی‌اکبر (1365). لغت‌نامه. دانشگاه تهران: مؤسسة دهخدا.
18. ذکاء، یحیی (1337). اصطلاحات موسیقی ایرانی. موسیقی. سال هفتم. شمارة 26: 17-27.
19. ستایشگر، مهدی (1374). واژه‌نامة موسیقی ایران‌زمین. تهران: اطلاعات.
20. سلمان‌ساوجی، جمال‌الدین (1371). دیوان سلمان ساوجی. تصحیح ابوالقاسم حالت. تهران: ما.
21. سه رسالة فارسی در موسیقی (1371). به‌اهتمام تقی بینش. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
22. سیدهندی، محمود (1391). تدقیق در بعضی اصطلاحات موسیقی در شعر خاقانی. مطالعات زبان و ادبیات غنایی. سال هشتم. شمارة 29: 45-54.
23. شمیسا، سیروس (1383). نگاهی تازه به بدیع. ویراست دوم. تهران: فردوس.
24. صائب‌تبریزی، محمدعلی (1367). دیوان صائب تبریزی. تصحیح محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
25. صدری‌نیا، باقر؛ حیدرزاده جزی، محسن (1399). تعدّد دلالت‌ها در غزلیات حزین لاهیجی. زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی. سال بیست‌وهشتم. شمارة 89: 183-205.
26. صفری، سونیا (1398). اصطلاحات موسیقی و صور شعری و معنایی آنها. تهران: سورة مهر.
27. عطار نیشابوری، فریدالدین (1355). خسرونامه. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: زوار.
28. فخرالدینی، فرهاد (۱۳۹۴). تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران. تهران: معین.
29. فیروزیان، مهدی (1391). ایهام موسیقایی در دیوان خاقانی و سنجش آن با دیوان حافظ. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی. سال پنجم. شمارة 16: 293-313.
30. کرمی، مدينه (1398). فرهنگ مردم شیراز در دورة سعدی و حافظ. با همکاری فرزانه معينی و ديگران. تهران: خاموش.
31. کریستین‌سن، آرتور؛ اقبال، عباس (1363). شعر و موسیقی در ایران قدیم. تهران: هنر و فرهنگ.
32. محمد پادشاه (1363). فرهنگ جامع فارسی (آنندراج). تهران: کتاب‌فروشی خیام.
33. ملّاح، حسین‌علی (1351). حافظ و موسیقی. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
34. مولوی، جلال‌الدین محمد (1374). کلیات شمس تبریزی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر. تهران: بوستان کتاب.
35. نظامی، الیاس‌بن‌یوسف (1378). خسرو و شیرین. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: قطره.
36. نغمه‌ها و اصطلاحات موسیقی (1344). موسیقی. سال چهاردهم. شمارة 97: 23-112.
37. وجدانی، بهروز (1386). فرهنگ جامع موسیقی ایران. تهران: گندمان.
38. هروی، حسین‌علی (1392). شرح غزل‌های حافظ. ویراست دوم. تهران: نو.
39. همایی، جلال‌الدین (1339). غزل و تحول اصطلاحی آن در قدیم و جدید. یغما. شمارة 142: 77-83.
40. Attār Neyshābouri, F. (1976). Khosrow-Nāmeh. by Ahmad Soheyli Khānsāri. Tehrān: Zavvār. [In Persian]
41. Behnāmfar, M; Sanchouli Jadid, A. (2017). Analyzing the reflection of the paronomasia and its semantic fields in Masnavi. Literary Text Research. 22(78): 55-80. [In Persian]
42. Bidel Dehlavi, A. (2008). Mirzā Abdolqāder Bidel Dehlavi's collection of Diwan. Based on the revised version of Khāl Mohammad Ghashir and Khalilollāh Khalili. By Farid Morādi. Tehrān: Zavvār. [In Persian]
43. Binesh, T. (1992). Three Persian treatises on music. Tehrān: Markaz-e Nashr-e Dāneshgāhi. [In Persian]
44. Binesh, T. (1995). A brief history of Iranian music. Tehrān: Ārvin. [In Persian]
45. Christensen, A; Iqbāl, A. (1984). Poetry and Music in Ancient Irān. Tehrān: Farhang & Honar. [In Persian]
46. Dādjou, D. (1999). Musical Names and terms in Kamāl Khojandi's Diwan. 2 (15): 28-32. [In Persian]
47. Dādjou, D. (2001). Music in poetry, effects of music in Khājuo-ye Kermāni's poetry. Tehrān: Sarā. [In Persian]
48. Dehkhodā, A. (1986). Loghat-nāmeh. University of Tehrān: Dehkhodā Institute. [In Persian]
49. Eskandari A; Fallāh M. (2020). The ambiguity of musical appropriateness in the Divan of Qaani. Journal of Literary Research, 17(8):9-40 [In Persian]
50. Esmāili, E; Ghaseminiā, S. (2015). Comparing musical ambiguity in Hafiz's poem with two same-style previous poets; Khajou and Amir Khosro. Journal of Linguistic and Rhetorical Studies, 7(13): 7-32. [In Persian]
51. Fakhredini, F. (2014). Analysis and description of classical narrative of Iranian music. Tehrān: Moeen. [In Persian]
52. Firouziān, M. (2011). Musical Amphiboly in Khāqāni's diwan and comparing it with Hāfez's diwan. Journal of Stylistics in Persian Poem and Prose. 5(16): 293-313. [In Persian]
53. Hāfiz, Sh. (2011). Khājeh Shamsoddin Mohammad Hāfiz-e Shirazi's Diwan. by Mohammad Qazvini and Qāsim Qani. Tehrān: Zavvār. [In Persian]
54. Hassanzādeh Nayyeri, H; Dālvand, Y. (2014). Hidden Proportional Amphibology in the Poems of Hafiz. Literary Text Research. 19 (64): 31-53. [In Persian]
55. Hazin Lāhiji, M. (2005). Hazin Lāhiji's Diwan. by Zabihollāh Sāhebkar. Tehrān: Sāyeh. [In Persian]
56. Heravi, H. (2012). Description of Hāfiz's Sonnets. 2nd edition. Tehrān: Nashr-e No. [In Persian]
57. Homāyi, J. (1960). Sonnet and its idiomatic evolution in old and new times. Yāqmā. (142): 77-83.
58. Jozi, M (2002). Examination of musical terms in Khājou-ye Kermāni's Diwan. Research in Persian Language and Literature. 2. (3): 33-40. [In Persian]
59. Khorramshāhi, B. (2016). Hāfiz-nāmeh. 2nd edition. Tehrān: Elmi- Farhangi. [In Persian]
60. Mallāh, H. (1972). Hāfiz and Music. Tehrān: Farhang & Honar. [In Persian].
61. Mohammad Padeshāh. (1984). Comprehensive Persian Dictionary (Anendrāj). Tehrān: Khayyām. [In Persian]
62. Moeeni, F ; et al. (2018). The culture of the people of Shirāz in the era of Saadi and Hāfiz. Tehrān: Khāmoush. [In Persian]
63. Mowlavi, J. (1995). Shams Tabrizi's Diwan. By Badi'Al-Zamān Forouzānfar. Tehrān: Boustān-e Ketāb. [In Persian]
64. Nezāmi, E. (1999). Khosrow and Shirin. by Hassan Vahid-Dastgerdi. Tehrān: Qatreh. [In Persian]
65. Pournāmdāriān, T. (2012). Hafez and Norm-breaking in Form and Content of the Ghazal. Persian Language and Literature of Khārazmi University. 20. (73): 7-32. [In Persian]
66. Sābetzadeh, M. (2018). The usage and characteristics of music in the mind and language of Amir Khosrow Dehlavi. Journal of Persian Language and Literature of Āzād University of Sanandaj. 2. (6):81-102. [In Persian]
67. Sadriniyā, B; Heydarzādeh Jazi, M. (2019). The Multiplicity of Significations in Hazin Lahiji's Ghazal Lyrics. Journal of Persian Language and Literature of Khārazmi University. 28(89): 183-205. [In Persian] [DOI:10.52547/jpll.28.89.183]
68. Sāeb-e Tabrizi, M. (1988). Sāeb-e Tabrizi's Diwan. by Mohammad Qahremān. Tehrān: Elmi-Farhangi. [In Persian]
69. Safari, S. (2018). Musical terms and their poetic and semantic forms. Tehrān: Sureh-ye Mehr. [In Persian]
70. Salmān Sāvaji, J. (1992). Salman-e Sāvaji's Diwan. by Abulqāsem Hālat. Tehrān: Mā. [In Persian]
71. Setāyeshgar, M. (1995). Glossary of Iranian music. Tehrān: Ettelā'āt. [In Persian]
72. Seyedhendi, M. (2011). Evaluation of some musical terms in Khāqāni's poetry. Journal of Studies in Lyrical Language and Literature. 8(29): 45-54. [In Persian]
73. Shamisā, S. (2013). A New look at Rhetoric. 2nd edition. Tehrān: Ferdows. [In Persian]
74. Songs and musical terms. (1965). journal of Music. 15(97): 23-112. [In Persian]
75. Vojdāni, B. (2016). Comprehensive dictionary of Iranian music. Tehrān: Gandomān. [In Persian]
76. Zokā, Y. (1958). Iranian musical terms. Journal of Music. 7(26): 17-27. [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Farhadian A A, Taheri M. “Afsaneh”: Recognizing a musical term in Persian poetry. Persian Language and Literature 2023; 31 (95) :159-180
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4244-fa.html

فرهادیان امیرافشین، طاهری محمد. «افسانه» بازشناسی یک اصطلاح موسیقی در شعر فارسی. زبان و ادبيات فارسی. 1402; 31 (95) :159-180

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4244-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 31، شماره 95 - ( 8-1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.1 seconds with 41 queries by YEKTAWEB 4665