:: سال 24، شماره 81 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) ::
جلد 24 شماره 81 صفحات 162-141 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل نشانه‌های رشد و تباهی در شخصیت فریدون و ضحاک از دیدگاه اریک فروم
حسین رزی‌فام
دانشگاه آزاد واحد تبریز ، h.razifam@gmail.com
چکیده:   (6614 مشاهده)

متون دینی‌ـ‌ ادبی از خیر و شر و منبع و مصدر آن سخن‌گفته‌اند و حالت‌های روانی‌ـ رفتاری فردی و ریشه‌ها و آثار اجتماعی این دو نمود متضاد را به‌دقت توصیف کرده‌اند. فردوسی نیز در داستان‌های آغازین شاهنامه به فریدون و ضحاک اساطیری و نمادین پرداخته و فریدون را نماد خیر، و ضحاک را نماد شر معرفی کرده است. ازدیگرسو، روان‌شناسی جدید نیز با استفاده از نظریات فروید و یونگ به ریشه‌شناسی خیر و شر توجه می‌کند؛ به‌خصوص اریک فروم با روان‌شناسی کاربردی و اجتماعی خود، خیر و شر را رشد و تباهی می‌نامد و نشانه‌های آن را در روان ترسیم می‌کند. فروم هر حالتی را نشانه‌‌شناسی و از آن همچون ابزاری برای شناخت نماد‌های رشد یا تباهی آدمی استفاده می‌کند. مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای به‌تحلیل‌ روان‌شناختی داستان فریدون و ضحاک از شاهنامه پرداخته است و نشانه‌های خیر و شر در زندگی و شخصیت آن دو را، منطبق با نشانه‌های رشد و تباهی اریک فروم، سنجیده است. درنتیجه، نشانه‌های رشد (عشق به زندگی، عشق به انسان، آزادی از مادر مثالی) را در روان و رفتار فریدون یافته است که با نمودهای تباهی (عشق به مرگ، خودشیفتگی، بازگشت به زهدان مادر) شخصیت ضحاک تقابل دارند.

واژه‌های کلیدی: نقد ‌روان‌شناختی، اریک فروم، نشانه‌های ‌رشد، نشانه‌های ‌تباهی، شاهنامه، فریدون، ضحاک.
متن کامل [PDF 305 kb]   (3796 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آمدي،‌ عبدالواحد (1384) شرح ‌غررالحکم ‌و ‌دررالکلم. جلد6. تصحيح جلال‌الدين‌ محدث. تهران: دانشگاه ‌تهران.
2. اتکينسون، ريتا ال و ديگران (1387) متن کامل زمينة روان‌شناسي هيلگارد. ترجمة محمدنقي براهني و همکاران. چاپ نهم. تهران: رشد.
3. انقطاع، ناصر (1391) در ژرفاي واژه‌ها. اول. تهران: فردوس.
4. ديچز، ديويد (1379)‌ شيوه‌هاي ‌نقد‌ادبي. ترجمة محمدتقي‌ صدقياني ‌و ‌غلامحسين ‌يوسفي. چاپ پنجم. تهران: علمي.
5. زرين‌کوب، عبدالحسين (1389) نقد ادبي. چاپ نهم. تهران: اميرکبير.
6. سعدي، مصلح‌الدين (1379) کليات سعدي. محمدعلي فروغي. چاپ يازدهم. تهران: اميرکبير.
7. سياسي، علي‌اکبر (1374) نظريه‌هاي شخصيت. تهران: دانشگاه تهران.
8. شواليه، ژان و آلن گربران (1385) فرهنگ ‌نمادها. جلد سوم. ترجمة سودابه فضايلي. تهران: جيحون.
9. شولتز، دوان و سيدنی شولتز (1383) نظريه‌هاي ‌شخصيت. ترجمة‌ يحيي ‌سيدمحمدي. چاپ پنجم. تهران: ويرايش.
10. فردوسي، ابوالقاسم (1391) شاهنامه و يادداشت‌ها. 11جلد. تصحيح جلال خالقي‌مطلق. چاپ دوم. تهران: مرکز دايرة‌المعارف ‌بزرگ اسلامي.
11. فروم، اريک (1387) دل آدمي. ترجمة گيتي خوشدل. چاپ يازدهم. تهران: پيکان.
12. فروم، اريک (1386) سرشت راستين انسان. ترجمة فيروز جاويد. تهران: اختران.
13. فروم، اريک (1391الف) رسالت زيگموند فرويد. ترجمة فريد جواهرکلام. تهران: آشيان.
14. فروم، اريک (1391ب) گريز از آزادي. ترجمة عزت‌اللـه فولادوند. چاپ پانزدهم. تهران: مرواريد.
15. کزازي، جلال‌الدين (1390) رؤيا، حماسه، اسطوره. چاپ ششم. تهران: مرکز.
16. گريمال،‌ پير (1391) فرهنگ اساطير يونان و رم. 2جلد. ترجمة ‌احمد ‌بهمنش. چاپ پنجم. تهران: اميرکبير.
17. گلشيري، هوشنگ (1380) باغ در باغ. 2جلد. تهران: نيلوفر.
18. مرادي، مهران (1385) «تحليل‌ روان‌شناسي ‌شخصيت ‌و ‌زندگي ‌فريدون‌ در ‌شاهنامه ‌فردوسي ‌بر پاية ‌مکتب ‌روان‌کاوي زيگموند فرويد». احمد امين. زبان و ادب. شمارة 27: 92-113.
19. مولوي، جلال‌الدين (1380) مثنوي معنوي. 2جلد. دفتر پنجم. تهران: دوستان.
20. واحددوست، مهوش (1387) نهادينه‌هاي‌ اساطيري ‌در ‌شاهنامة فردوسي. چاپ دوم. تهران: سروش.
21. هال، جيمز (1390) فرهنگ نگاره‌اي نمادها در هنر. 5جلد. ترجمة رقيه بهزادي. تهران: فرهنگ معاصر.
22. هريس، تامس‌آ (1389) وضعيت آخر. ترجمة اسماعيل فصيح. چاپ بيست‌وششم. تهران: فرهنگ نشرنو.
23. يونگ، کارل‌گوستاو (1390الف) چهار صورت مثالي. ترجمة پروين فرامرزي. چاپ سوم. مشهد: به‌نشر.
24. يونگ، کارل‌گوستاو (1390ب) روان‌شناسي و دين. ترجمة فؤاد روحاني. چاپ هفتم. تهران: علمي و فرهنگي.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 24، شماره 81 - ( مقالات منتشر شده 1395 ) برگشت به فهرست نسخه ها