:: سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) ::
جلد 25 شماره 82 صفحات 112-95 برگشت به فهرست نسخه ها
خوانش بینامتنی حکایت‌های طاقدیس و مثنوی معنوی برمبنای نظریه ترامتنیت ژنت
رامین خسروی اقبال 1، میرجلال‌الدین کزازی
1- ، R.khosravi57@gmail.com
چکیده:   (5815 مشاهده)
از دانشمند برجسته شیعی، ملااحمد نراقی، با تخلص شعری «صفایی»، کتابی معروف به طاقدیس در دست است که مشابهت‌های زیادی در ظاهر و در بطن کلام با مثنوی مولوی دارد. این کتاب تحت سیطره معنوی مثنوی مولانا و نظیر سایه آن است که هم در شیوه سرایش، آغاز و فرجام سخن و هم غایت معنایی، تلاشی شگرف برای همانندسازی آن با مثنوی مولوی صورت گرفته‌است. در این مقاله، خوانش بینامتنی حکایات مثنوی طاقدیس و مثنوی معنوی برمبنای نظریه ترامتنیت ژنت از طریق سه مشخصه بینامتنیت صریح و اعلام‌شده، غیرصریح و پنهان‌شده و ضمنی، همراه با نمونه و تحلیل کاربردی نظریه پیش‌گفته، ارائه می‌شود. یافته‌های این پژوهش چنین نتیجه داده‌است که از بین 65 حکایت مثنوی طاقدیس برطبق نظریه ترامتنیت ژنت هیچ نشانه روشنی برای ارتباط بینامتنی صریح و اعلام‌شده با مثنوی معنوی وجود ندارد، بلکه بیشترین ارتباط بینامتنی به بینامتنیت غیرصریح و پنهان مربوط می‌شود. این نتیجه روشن می‌سازد پیرنگ، بن‌مایه و اشخاصِ دست‌کم هجده حکایت مثنوی طاقدیس تا حد بسیاری از مثنوی معنوی اخذ شده‌اند. دست آخر، اینکه در سرتاسر حکایات مثنوی طاقدیس الگوها و نمادهای گوناگونی از نظر فضای داستان، لحن و بیان، شیوه روایت، نام اشخاص و... وجود دارد که یادآور قصه‌ها و حکایات مثنوی معنوی هستند و براساس طبقه‌بندی ژنت ذیل بینامتنیت ضمنی قرار می‌گیرند. 
واژه‌های کلیدی: نظریه ترامتنیت ژنت، خوانش بینامتنی، مثنوی معنوی، مثنوی طاقدیس
متن کامل [PDF 284 kb]   (1044 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. احمدي، بابک (1380) ساختار و تأويل متن. تهران: مرکز.
2. اناري و رنجبران (1391) «بررسي اصطلاحات بينامتني در زبان فارسي و عربي با تكيه بر نظرية ژرار ژنت». ادب پژوهي. شمارة 21: 171-189.
3. پروست، مارسل (1392) «کلمات و ديگر هيچ». ترجمة رضا مهدوي. انديشة نو. شمارة 55: 25- 35.
4. پورنامداريان، تقي (1375 ) رمز و داستان‌هاي رمزي در ادب فارسي. تهران: علمي و فرهنگي.
5. پورنامداريان، تقي (1380) در ساية آفتاب. تهران: سخن.
6. زرين‌کوب، عبدالحسين (1381) سرّ ني، نقد و شرح تحليلي و تطبيقي مثنوي. تهران: علمي.
7. رضايي دشت‌ارژنه، محمود (1387) «نقد و تحليل قصه‌اي از مرزبان‌نامه براساس رويكرد بينامتنيت». نقد ادبي. سال اول. شمارة 4: 31-51.
8. عرب يوسف‌آبادي و همکاران (1392) «ترامتنيت در مقامات حميدي». پژوهش‌هاي ادبيات تطبيقي: شمارة1: 121-139.
9. گرجي، مصطفی و احمد نريماني (1389) «بررسي و تحليل مثنوي طاقديس و ميزان تأثر آن از مثنوي معنوي». کتاب ماه ادبيات. شمارة 42: 12-21.
10. مولوي، جلال‌الدين محمد (1377) مثنوي معنوي. تصحيح نيکلسون. به‌کوشش نصرالـله پورجوادي. تهران: ققنوس.
11. نامورمطلق، بهمن (1390) درآمدي بر بينامتنيت: نظريه‌ها و کاربردها. تهران: سخن.
12. نراقي، ملااحمد (1362) مثنوي طاقديس. به‌اهتمام حسن نراقي. تهران: اميرکبير.
13. Proust, Marcel (1971) Essais et Articles, Prais: Gallimard.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 25، شماره 82 - ( مقالات منتشر شده 1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها