:: سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) ::
جلد 26 شماره 85 صفحات 93-75 برگشت به فهرست نسخه ها
تاریخ جهانگشا به‌مثابه گفتمان قدرت چنگیز
حبیب‌الله عباسی 1، رضا گیلکی2
1- دانشگاه خوارزمی ، habibabbasi45@yahoo.com
2- دانشگاه خوارزمی
چکیده:   (4293 مشاهده)
گفتمان قدرت چنگیز در بستر اجتماعی و سیاسی خاصی صورت‌بندی شد که اگرچه مفصل‌بندی آن در سده هفتم هجری انجام شد، ریشه‌های آن را باید ماقبل حیات گفتمانی آن جست‌وجو کرد، یعنی در دوره سلجوقیان، به‌ویژه در حمله غزها به خراسان و دوره خوارزمشاهیان. در این جستار به بررسی چگونگی تکوین و چیرگی گفتمان قدرت چنگیز بربنیادِ روایت جوینی در تاریخ جهانگشا می‌پردازیم. برای تحصیل این مهم از میان رهیافت‌های مختلف، رویکرد گفتمان لاکلا و موف با توجه به مبانی و اصول آن کارآمدترین روش برای بررسی تکوین و تطور گفتمان است. از دیرباز، همواره ارتباط میان صاحبان قدرت با نویسندگان در کانون اهمیت بوده است. عطاملک جوینی نیز از این قاعده مستثنی نیست. جوینی در جایگاه ناظر و مورخ دربار مغول فجایع مغول را ثبت کرد، اما در این راه ناگزیر بود، در کنار بیان دَدمنشی‌ها، به دربار مغول نیز وفادار بماند. مسئله اصلی این است که جوینی در پرداخت شخصیتِ محوری متن، چنگیز، رفتاری متفاوت با دیگر مورخان به‌ویژه بیهقی در پیش گرفته است. کار اصلی مورخ انتخاب روایتی خاص از میان روایت‌هاست. روش روایت‌پردازی جوینی برای تثبیت معنای موردنظرش چه بوده است؟ آنچه از این تاریخ برمی‌آید قدرت بی‌بدیل چنگیز در مناطق تحت امر اوست که صدای متفاوتی از این رویداد هولناک از تاریخ جهانگشا به گوش می‌رسد. درنهایت، به این نتیجه می‌رسیم که طبق نظریه یادشده، متن تاریخ جهانگشا دارای یک نظام معنایی هم‌سو است و این قابلیت در آن وجود دارد تا معنا در آن تثبیت شود. مجموعه این نظام هماهنگ برای تعدیل و توجیه خشونت ناشی از قدرت چنگیز پیش می‌رود.
 
واژه‌های کلیدی: جوینی، تاریخ جهانگشا، گفتمان قدرت، چنگیز.
متن کامل [PDF 266 kb]   (1188 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات غنایی
فهرست منابع
1. قرآن کريم
2. آرنت، هانا (1359) خشونت. ترجمة عزت‌اله فولادوند. تهران: خوارزمي.
3. اشپولر، برتولد (1389) مغولان در تاريخ. ترجمة عبدالرسول خيرانديش. تهران: آبادبوم.
4. بيهقي، ابوالفضل (1387) تاريخ بيهقي. تصحيح خليل خطيب‌رهبر. تهران: مهتاب.
5. تاريخ سيستان (۱۳۸۱) به تصحيح محمدتقي بهار. تهران: معين.
6. جوزجاني، منهاج‌السراج (1389) طبقات ناصري. تصحيح و مقدمة عبدالحي حبيبي. تهران: اساطير.
7. جويني، علاءالدين عطاملک (1391) تاريخ جهانگشاي جويني‌. جلد اول. تصحيح حبيب‌الـله عباسي و ايرج مهرکي. تهران: زوار.
8. خواندمير، غياث‌الدين (1387) تاريخ حبيب السّير في اخبار افراد بشر. مقدمة جلال‌الدين همايي. تهران: هرمس.
9. داد، سيما (1390) فرهنگ اصطلاحات ادبي. تهران: مرواريد.
10. زرين‌کوب، عبدالحسين (1389) با کاروان حُلّه. تهران: علمي.
11. سلطاني، سيدعلي‌اصغر (1384) قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهاي جريان قدرت در جمهوري اسلامي ايران. تهران: ني.
12. شميسا، سيروس (1386) کليات سبک‌شناسي. تهران: ميترا.
13. عباسي، حبيب‌الـله (1387) «موتيف مرگ در تاريخ جهانگشاي جويني». فصلنامة هنر. شمارة 76: 7-21.
14. فتوحي، محمود (1392) سبک‌شناسي. تهران: سخن.
15. ماکياولي، نيکلا (1324) شهريار. ترجمة محمود محمود. تهران: بنگاه آذر.
16. نبوي، عباس (1386) فلسفة قدرت. تهران: سمت.
17. هوارث، ديويد (1379) «نظرية گفتمان». در: مجموعه مقالات گفتمان و تحليل گفتماني. ترجمة اميرمحمد حاجي يوسفي. به‌اهتمام محمدرضا تاجيک. تهران: فرهنگ گفتمان.
18. يورگنسن، ماريان و لوئيز فيليپس (1389) تحليل گفتمان. ترجمة هادي جليلي. تهران: ني.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها