:: سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) ::
جلد 26 شماره 85 صفحات 210-177 برگشت به فهرست نسخه ها
فراواقع‌گرایی وهم‌انگیز در کشف‌الاسرار روزبهان بقلی
علیرضا نبی لو 1، محدثه هاشمی2
1- دانشگاه قم ، قم dr.ar_nabiloo@yahoo.com
2- دانشگاه قم
چکیده:   (3791 مشاهده)
ادبیات وهمناک، شگفت و شگرف یکی از شاخه‌های شناخته‌شده در میان انواع ادبی جهان است که به‌دلیل گستردگی آن، نظریه­های متعددی در این حوزه ادبی مطرح شده است. ازسوی دیگر، بسیاری از متون ادب فارسی نیز از این ویژگی برخوردارند، اما چنان‌که بایسته است هدف پژوهش واقع نشده‌اند. در حوزه عرفان، به‌دلیل ارتباط با امور ماوراءطبیعی، آثار متعددی به‌قلم عرفا خلق شده که با موضوعات وهم‌انگیز و فراواقعی گره خورده است. کشف­الاسرار روزبهان بقلی از این زمره است که دربردارنده مکاشفات و سیر انفسی و روحانی نویسنده است. او در این سیر و سفر روحانی با موجودات فراطبیعی و مکان­های شگفت­انگیز روبه‌رو شده و ازهمه‌مهم‌تر ملاقات­ها و گفت‌وگوهایی با خداوند داشته است. همین موضوع صبغه­ای شگفت­انگیز، ماورائی و وهم­آفرین به اثر داده است. در این مقاله نویسندگان می‌کوشند تا علاوه‌بر تبیین ادبیات وهمناک و ماورائی، با استفاده از عناصر و ابزار مورد استفاده روزبهان ازجمله رمز، استعاره و...، به توصیف و شرح عناصر ادبیات وهم‌آمیز و فضاسازی فراواقع­گرایانه در کشف­الاسرار بپردازند. گفتنی است روزبهان برای تبیین این سیر و تجربه روحانی، با بهره‌گیری از ابزار متعدد، در سه ساحت عالم درونی، بیرونی و ماورائی، ارتباط خود را با عالم غیب و موجودات خارق‌‌العاده آن به‌تصویر کشیده و این به کشف‌الاسرار او رنگ‌وبوی منحصربه‌فردی داده است.
 
واژه‌های کلیدی: کشف­الاسرار، عوالم سه­گانه (درونی، بیرونی، ماورائی)، وهم­انگیز/ وهمناک، ابزار وهمناکی.
متن کامل [PDF 382 kb]   (1280 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات غنایی
فهرست منابع
1. احمدي، بابک (1375) ساختار و تأويل متن (نشانه‌شناسي و ساختارگرايي). جلد اول. چاپ سوم. تهران: مرکز.
2. ارنست، کارل (1377) روزبهان بقلي (عرفان و شطح اولياء در تصوف اسلامي). ترجمة مجدالدين کيواني. تهران: مرکز.
3. پارسا، محمد (1382) «نظريه‌هايي درباب هيجان (احساس)». دسترسي در: http://rasekhoon.net/article/show/889678 . آخرين بازديد: 31 فروردين 1393.
4. پورنامداريان، تقي (1375) رمز و داستان¬هاي رمزي در ادب فارسي. تهران: علمي و فرهنگي.
5. حري، ابوالفضل (1385) «وهمناک در ادبيات کهن ايران». پژوهش زبان¬هاي خارجي. شمارة 34: 61ـ76.
6. ـــــــ (1388) «ژانر وهمناک: شگرف و شگفت در فرج بعد از شدت». نقد ادبي. سال اول. شمارة 4: 8ـ30.
7. ـــــــ (1390) «عجايب¬نامه¬ها به‌منزلة ادبيات وهمناک با نگاهي به برخي حکايت¬هاي کتاب عجايب هند». نقد ادبي. سال چهارم. شمارة 15: 137ـ164.
8. رحيميان، سعيد (1383) مباني عرفان نظري. تهران: سمت.
9. روزبهان بقلي شيرازي (1393) کشف‌الاسرار و مکاشفات‌الانوار. تصحيح و ترجمة مريم حسيني. تهران: سخن.
10. زرين¬کوب، عبدالحسين (1354) نقد ادبي. جلد اول. تهران: اميرکبير.
11. ـــــــ (1354) نقد ادبي. جلد اول. تهران: اميرکبير.
12. شجيعي، پوران (1375) صور معاني در مکتب درون¬گرايي. تهران: ويرايش.
13. صفوي، کوروش (1380) از زبان‌شناسي به ادبيات. جلد 2 (شعر). تهران: حوزة هنري.
14. فاموري، مهدي (1389) «نگاهي به مفهوم التباس در نزد شيخ روزبهان بقلي شيرازي». مطالعات عرفاني. شمارة 12: 163- 182.
15. فتوحي، محمود (1385) بلاغت تصوير. تهران: سخن.
16. ـــــــ و مريم علي¬نژاد (1388) «بررسي رابطة تجربة عرفاني و زبان تصويري در عبهرالعاشقين». ادب‌پژوهي. شمارة 10: 7-25.
17. ميرباقري، سيدعلي‌اصغر (1389) «تحليل فرماليستي زبان عرفاني: لوازم و عواقب آن». جستارهاي ادبي. شمارة 17: 27-48.
18. نويا، پل (1373) تفسير قرآني و زبان عرفاني. ترجمة اسماعيل سعادت. تهران: مرکز نشر دانشگاهي.
19. Toddorove. Tzvetan (1975) The fantastic. A structural Approach to a Literary Genre. Trans, Richard Howard. Ithaca (N y): Cornell UP.
20. Whitehead, Claire (2008) "The fantastic: An Endurimg Literary Mode". Forum for Modern Language Studies. Vol. 44 Issue 4. Oct. Pp. 353- 362. [DOI:10.1093/fmls/cqn057]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها