:: سال 27، شماره 87 - ( 10-1398 ) ::
جلد 27 شماره 87 صفحات 202-177 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی معنی‌شناختی تخلص «حافظ» به‌مثابه استعاره مرکزی
سیدعلی قاسم زاده 1، اسماعیل گلرخ ماسوله2
1- دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) ، s.a.ghasemzadeh@hum.ikiu.ac.ir
2- دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
چکیده:   (3707 مشاهده)
یکی از عناصر شعر و غزل فارسی تخلص است که علاوه‌بر نشان‌دارکردن شعر به نام شاعر، گاه به‌معنای دیگری نیز ایهام دارد. تخلص در شعر شاعرانی مثل حافظ ‌ـ‌که منظومه فکری خاص و منسجمی دارندـ به‌صورت استعاره­ای اصلی یا مرکزی در تعیین دستگاه فکری آنها دخالت دارد. در این مقاله، تخلص حافظ از منظر مؤلفه­های معنی‌شناختی، چون تقابل و ترادف با واژگان خاص و کلیدی شعر حافظ‌، که برآمده از حساسیت­های فکری و زیستی او بوده است‌، در متن شعر واکاوی شد. از نتایج تحقیق برمی­آید که نام شعری او نیز به‌شکلی پر­تحرک و شناور تحت تأثیر زبان و افکار او قرار دارد و به‌کمک ظرفیت­های معنی‌آفرینی برخی واژه­ها در خدمت انتقال ساختار اندیشه و نظام معنایی اشعار او است و تخلص حافظ استعاره مرکزی غزلیات اوست.
 
واژه‌های کلیدی: استعاره مرکزی، تخلص، حافظ شیرازی، معنی­­شناسی
متن کامل [PDF 5917 kb]   (894 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: فنون بلاغی
فهرست منابع
1. آشوري، داريوش (1393) عرفان و رندي در شعر حافظ. چاپ دوازدهم. تهران: مرکز.
2. ابتهاج، هوشنگ (1371) سياه مشق 4. تهران: زنده¬رود.
3. بيهقي، ابوالفضل (1383) تاريخ بيهقي. به‌تصحيح علي‌اکبر فياض. به‌اهتمام محمد¬جعفر ياحقي. چاپ چهارم. مشهد: دانشگاه فردوسي.
4. پالمر، فرانک (1391) نگاهي تازه به معني¬شناسي. ترجمة کوروش صفوي. چاپ ششم. تهران: مرکز.
5. پورنامداريان، تقي (1388) گمشدة لب دريا. چاپ سوم. تهران: سخن.
6. جرجاني، عبدالقاهر (1374) اسرارالبلاغه. ترجمة جليل تجليل. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.
7. حافظ، شمس¬الدين‌محمد (1377) ديوان حافظ. به‌تصحيح محمد قزويني و قاسم غني. به‌اهتمام عبدالکريم جربزه¬دار. چاپ ششم. تهران: اساطير.
8. ــــــــــ (1376) حافظ به سعي سايه. به‌تصحيح هوشنگ ابتهاج. چاپ پنجم. تهران: کارنامه.
9. رازي، نجم¬¬الدين (1371) مرصادالعباد. به‌تصحيح محمد¬امين رياحي. چاپ چهارم. تهران: علمي و فرهنگي.
10. زرين¬کوب، عبدالحسين (1371) از کوچة رندان. چاپ هفتم. تهران: اميرکبير.
11. ــــــــــ (1369) جست‌وجو در تصوف ايران. چاپ چهارم. تهران: اميرکبير.
12. سعدي، مصلح¬الدين (1374) گلستان. به‌تصحيح غلامحسين يوسفي. چاپ چهارم. تهران: خوارزمي.
13. شعيري، حميدرضا (1395) نشانه‌معناشناسي ادبيات. تهران: دانشگاه تربيت مدرس.
14. شفيعي‌کدکني، محمدرضا (1392) زبان شعر در نثر صوفيه. چاپ چهارم. تهران: سخن.
15. ــــــــــ (1380) صور خيال در شعر فارسي. چاپ هشتم. تهران: آگاه.
16. ــــــــــ (1381) موسيقي شعر. چاپ هفتم. تهران: آگه.
17. صفوي، کوروش (1397) درآمدي بر معني¬شناسي. چاپ ششم. تهران: سورة مهر.
18. قاسم¬زاده، حبيب¬الـله (1379) استعاره و شناخت. تهران: فرهنگان.
19. نصر، حسين (1385) معرفت و معنويت. ترجمة انشاء¬اللـه رحمتي. چاپ سوم. تهران: سهروردي.
20. هجويري، علي‌بن‌عثمان (1384) کشف‌المحجوب. به‌تصحيح محمود عابدي. چاپ دوم. تهران: سروش.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 27، شماره 87 - ( 10-1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها