:: سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) ::
جلد 28 شماره 89 صفحات 205-183 برگشت به فهرست نسخه ها
تعدّد دلالت‌ها‌ در غزلیات حزین لاهیجی
باقر صدری نیا 1، محسن حیدرزاده جزی2
1- دانشگاه تبریز ، baghersadri@yahoo.com
2- دانشگاه تبریز
چکیده:   (2359 مشاهده)
کاربرد ابهام و ایهام در کلام، با تمهید زمینۀ تنوع دلالت و به‌تأخیرافکندن روند فهم معنا، در رقم­زدن ابعاد هنری اثر ادبی تأثیر درخور اعتنایی برجای می‌­گذارد و به هر میزان که کلام از چنین شگردهای بیانی‌ای بی­بهره باشد، با تبدیل­شدن به گزاره­ای تک­معنا، حیثیت هنری آن کاستی می‌­گیرد.
در مقاله حاضر، با چنین پیش­فرضی، شعر حزین لاهیجی (1180-1103 ه‍ .ق.) بازخوانی و تعدد دلالت­ها در سروده­های او در دو سطح واژگانی و متنی بررسی شده است. در سطح واژگان، صنایعی همچون ایهام و انواع آن، اتفاق، استخدام و جناس شبه‌اشتقاق، مرز دلالت‌های بیت را درمی‌­نوردد و گسترۀ معنایی تازه­ای را به روی مخاطب می‌­گشاید. این بررسی مؤید آن است که در شعر او 192 مورد ایهام، ایهام تناسب و ایهام تضاد به‌کار رفته ­است. در سطح جمله و بیت نیز، انواع ابهام و تعدد دلالت­ها و علل پدیدآمدن آن، در سه گروه زبانی، منطقی و لحنی طبقه­بندی شده و در هریک از آنها، شگردهایی که شاعر برای آفرینش ابهام و تنوع دلالت به­کار برده بررسی و تحلیل شده است.

 
واژه‌های کلیدی: دلالت، ایهام، اتفاق، ابهام، حزین، منطق، زبان
متن کامل [PDF 1299 kb]   (498 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: نظریه های ادبی
فهرست منابع
1. احمدی، بابک (1396) ساختار و تأویل متن. چاپ سوم. تهران: مركز.
2. اوحدی، اوحدالدین (1340) دیوان اوحدی مراغی. با تصحیح و مقابلۀ سعید نفیسی. تهران: امیرکبیر.
3. ايگلتون، تری (1368) پيش¬درآمدي بر نظريۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مركز.
4. بنیامین، والتر (1366) نشانه¬ای به رهایی. ترجمة بابک احمدی. تهران: تندر.
5. تاج‌الحلاوی، علی‌بن‌محمد (بی‌تا) دقائق الشّعر. به تصحیح و حواشی سیدمحمدکاظم امام. تهران: دانشگاه تهران.
6. تقوی، نصرالـله (1317) هنجار گفتار. تهران: مجلس.
7. حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد (1319) دیوان حافظ. با مقدمۀ محمد معین. تهران: شرکت طبع کتاب.
8. حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد (1376) دیوان حافظ. تدوین و تصحیح رشید عیوضی. تهران: نوبهار.
9. حزین، محمدعلی (1375) تذکرةالمعاصرین. با مقدمه، تصحیح و تعلیقات معصومه سالک. تهران: میراث مکتوب.
10. حزین، محمدعلی (1378) دیوان حزین لاهیجی. به‌تصحیح ذبیح‌اللـه صاحبکار. تهران: سایه.
11. حزین، محمدعلی (1362) دیوان حزین لاهیجی. با تصحیح مقابله و مقدمۀ بیژن ترقی. تهران: کتاب‌فروشی خیام.
12. خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل (1375) دیوان خاقانی. ویراستۀ میرجلال‌الدین کزازی. تهران: مرکز.
13. خرمشاهی، بهاءالدین (1372) حافظ‌نامه. چاپ پنجم. تهران: علمی‌ و فرهنگی/ سروش.
14. خرمشاهی، بهاءالدین (1376) سیر بی‌سلوک. چاپ سوم. تهران: ناهید.
15. خوانساری، محمدباقربن زین‌العابدین (1392 ه‍.ق.) روضات الجنات فی احوال العلماء و السّادات. تحقیق اسدالـله اسماعیلیان. قم: دهقانی (اسماعیلیان).
16. داوری، نگار (1375) «دلالت چندگانه، ابهام و ایهام در زبان و ادبیات فارسی». نامۀ فرهنگستان. شمارة 8: 34-54.
17. راستگو، سیدمحمد (1371) «ایهام نام¬واژه¬ای». ادبستان. شمارة 32: 28-34.
18. راستگو، سیدمحمد (1379) ایهام در شعر فارسی. تهران: سروش.
19. سعدی، مصلح‌الدین (1385) کلیات سعدی. به‌تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس.
20. سلدن، رامان (1372) راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. تهران: طرح‌نو.
21. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1342) حزین لاهیجی، زندگی و زیباترین غزل¬های او. مشهد: توس.
22. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1390) شاعری در هجوم منتقدان. چاپ سوم. تهران: آگه.
23. شمس‌العلمای گرگانی، حاج محمدحسین (1377) ابدع‌البدایع. به‌اهتمام حسین جعفری و مقدمۀ جلیل تجلیل. تبریز: احرار.
24. شمس‌قیس رازی، محمد (1314) المعجم فی معاییر اشعار العجم. به‌تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی. تهران: مطبعۀ مجلس.
25. شمیسا، سیروس (1381) نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
26. صائب، میرزا محمدعلی (1364) به‌کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی‌ و فرهنگی.
27. عاملی، بهاءالدین محمد (1392) کشکول شیخ بهایی. ترجمة محمد قسیم مردوخی. تهران: آدینة سبز.
28. فتوحی، محمود (8-1387) «ارزش ادبی ابهام ». مجلة زبان و ادبيات فارسی دانشگاه خوارزمی. شمارة 62: 17-36.
29. متنبی، ابوالطیب احمد (1403 ه‍ .ق./1983م.) دیوان المتنبّی، بیروت: دارالبیروت للطباعة و النّشر.
30. مولانا، جلال‌الدین (1384) مثنوی معنوی. به‌‎کوشش و اهتمام رینولد نیکلسون. با مقدمۀ قدمعلی سرامی‌. چاپ دوازدهم. تهران: بهزاد.
31. وحشی بافقی، کمال‌الدین (1392) دیوان وحشی بافقی. با مقدمۀ سعید نفیسی. تهران: ثالث.
32. وطواط، رشیدالدین (1339) دیوان رشیدالدین وطواط با کتاب حدائق السّحر فی دقائق الشّعر. از روی چاپ عباس اقبال آشتیانی. با مقدمه مقابله و تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابخانة بارانی.
33. هاوکس، ترنس (1394) استعاره. ترجمة فرزانه طاهری. چاپ پنجم. تهران: مرکز.
34. همایی، جلال‌الدین (1389) فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا.
35. Ahmady, Babak (2017) The Text Structure and The Text Interpretation. P2. Tehran: Nashre Markaz [In Persian]
36. Ameli, Bahauddin Mohammad (2013) Kashkule Sheikh Baha'i. Trans by Mohammad Qasim Mardukhi, Tehran: Adineh Sabz[In Persian]
37. Benjamin, Walter (1987) A Sign of Libration. trans by Babak Ahmady, Tehran: Tondar [In Persian]
38. Davari, Negar (1996) "Multiple Signification and Ambiguity in Persian Language and Literature" Nama-i Farhangistan , No. 8: 34-54 [In Persian]
39. Eagleton ,Terry (1989) Literary Theory: An Introduction. Trans by Abbas Mokhber, Tehran: Nashre Markaz [In Persian]
40. Fotouhi, Mahmoud (2008-2009) "Literary Value of Ambiguity" Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, No. 62: 17-36 [In Persian]
41. Hafez (1940) Divane Hafiz. by Mohammad Moin, Tehran: Sherkate Tabe Ketab [In Persian]
42. Hafez (1997) Divane Hafiz. Corrected by Rashid Eyvazy, Tehran: Nobahar [In Persian]
43. Hawks, Terence (2015) Metaphor. Trans by Farzaneh Taheri, p5. Tehran: Nashre Markaz [In Persian]
44. Hazin, Mohammad Ali (1983) Divane Hazin. Corrected by Bizhan Taraghghy,Tehran: Khayyam Bookstore [In Persian]
45. Hazin, Mohammad Ali (1999) Divane Hazin. Corrected by Zabihollah Sahebkar, Tehran: Saye [In Persian]
46. Hazin, Mohammad Ali (1996) Tazkeratolmoaseryn. by Masoumeh Salek, Tehran: Mirase Maktoob [In Persian]
47. Homayi, Jalaluddin (2010) Rhetoric Techniques and Literary Crafts. Tehran: Ahura [In Persian]
48. Khaghani Shervani, Afzaluddin Badil (1996) Divane Khaghani. Edited by Mir Jalaluddin Kazazi, Tehran : Markaz [In Persian]
49. Khansari, Mohammad Baqir bin Zina Al-Abedin (1972) Rawzat ol-Jannat Fy Ahval El-Olama Vasadat. By Assadollah Ismailian, Qom: Dehghani [In Persian]
50. Khorramshahi, Bahauddin (1993) Hafezname. Tehran: Elmy va Farhanghy [In Persian]
51. Khorramshahi, Bahauddin (1997) Seyre Bysolook. Tehran: Nahid [In Persian]
52. Maulana, Jalaluddin (2006) Mathnavi Manavi. By Reynold Nicholson, Tehran: Behzad [In Persian]
53. Mutanabbi, Abut Tayyib Ahmad (1983) Diwan al-Mutanabi. Beirut: Dar al-Beirut for Printing and Publishing [In Arabic]
54. Owhady, Owhadoddin (1961) Divane Ohady. Edited by Sa' id Nafisy, Tehran: Amirkabir [In Persian]
55. Rastgoo, Sayyed Mohammad (2000) Ambiguity in Persian poetry. Tehran: Soroush[In Persian]
56. Rastgoo, Sayyed Mohammad (1992) "Ambiguity in Etymology", Adabestan. No. 32: 28-34. [In Persian]
57. Selden, Raman (1993) A Reader's Guide to Contemporary Literary Theory. trans by Abbas Mokhber, Tehran: Tarhe Now [In Persian]
58. Sa'di, Mosleh Oddin (2006) Divane Saadi. by Mohammad Ali Foroughi. Tehran: Hermes [In Persian]
59. Saeb, Mirza Mohammad Ali (1985) Divane Saeb. by Mohammad Ghahraman. Tehran: Elmy Va Farhangy [In Persian]
60. Shafi'i Kadkani, Mohammad Reza (2011) A poet in the Attack of Critics. Tehran: Agah [In Persian]
61. Shafi'i Kadkani, Mohammad Reza (1963) Hazin Lahiji; His Life and His Most Beautiful Lyric Poems. Mashhad: Toos [In Persian]
62. Shamisa, Sirus (2002) A New Look at the Rhetoric. Tehran: Ferdows [In Persian]
63. Shams Ol-Ulama Garakani, Haj Mohammad Hussein (1998) Abdu'l-Bada'i. By Hossein Jafari and Introduction by Jalil Tajil, Tabriz: Ahrar [In Persian]
64. Shams Qais Razi, Mohammad (1935) Almojam Fi maayyere Ashar El Ajam. By Muhammad ibn Abd al-Wahhab al-Qazwini, Tehran: Matba'eye Majles [In Persian]
65. Taghavy, Nasrollah (1938) The Norm of Speech. Tehran: Majles [In Persian]
66. Tajolhalavy, Ali Ibn Mohammad (1962) Daghaegh Al- sher. By Sayyed Muhammad Kazem Emam, Tehran: University of Tehran [In Persian]
67. Wahshy Bafghi, Kamaluddin (2013) Divane Wahshy Bafghi. By Saeed Nafisi. Tehran: Sales [In Persian]
68. Watawat, Rashid Al-Din (1960) Divane Rashid Al-Din Watawat. By Saeed Nafisi. Tehran: Barani bookstore [In Persian]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها