[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) ::
جلد 28 شماره 89 صفحات 129-101 برگشت به فهرست نسخه ها
دستوری‌شدگی صورت‌های زبانی مشتق از «گفتن»
فهیمه تسلی بخش 1، احسان چنگیزی2
1- دانشگاه تهران ، fahim.tasalli@ut.ac.ir
2- علامه طباطبایی
چکیده:   (1980 مشاهده)
در فارسی امروز، صورت‌های مختلف فعل «گفتن» به ابزاری دستوری برای دلالت بر مفاهیم وجهی بدل شده‌اند. برخی از این صورت‌ها مانند «گو»، «گویی»، «گفتی»، «گوییا»، و «گویا»، در تحولات تاریخی زبان فارسی به‌عنوان قید به‌کار رفته‌اند و از آن میان، «گویی» و «گویا» هنوز رایج‌اند. در فارسی امروز، برخی صورت‌های فعل «گفتن»، مانند «بگو»، «نگو»، «بگویی» و مانند آن، در برخی بافت‌ها، کارکرد وجهی برعهده دارند. در این مقاله، به ویژگی‌های معنایی فعل «گفتن» از دورۀ باستان تا امروز پرداخته شده و سپس، روند تحولات برخی صورت‌های زبانی مشتق از آن، که طی فرآیند دستوری‌شدگی به قید بدل شده‌اند، بررسی شده است. «گویی» در تشبیه و تمثیل، برای دلالت بر فرضی و غیرواقعی‌بودن گزاره و «گویا» برای بیان شک و تردید در متون ادب فارسی به‌کار رفته‌اند و امروز نیز رایج‌اند. گذشته‌ازاین، برخی صورت‌ها و صیغه‌های این فعل در مرحلۀ میانی دستوری‌شدگی قرار دارند. این صورت‌ها بازنمایی مفاهیم وجهی استنباط، حدس، گمان، فرض، و تصور را برعهده دارند و برخی از آنها به‌تدریج مقولۀ فعل را از دست می‌دهند و در جایگاه قید برای بازنمایی مفاهیم وجهی به‌کار می‌روند.
 
واژه‌های کلیدی: گفت، گو، دستوری‌شدگی، مفاهیم وجهی، تحول زبان
متن کامل [PDF 2043 kb]   (512 دریافت)    
فهرست منابع
1. ابوالفتوح رازي، حسين‌بن‌علي (1369) روض‌الجنان و روح‌الجنان في تفسير القرآن. به‌کوشش و تصحيح محمدجعفر ياحقي و محمدمهدي ناصح. جلد 15. مشهد: آستان قدس رضوي/ بنياد پژوهش‌هاي اسلامي.
2. ابوالقاسمي، محسن (1387) دستور تاريخي زبان فارسي. چاپ هفتم. تهران: سمت.
3. ابوالقاسمي، محسن (1389) تاريخ زبان فارسي. تهران: سمت.
4. اخويني بخاري، ابوبکر ربيع‌بن‌احمد (1344) هداية المتعلمين في الطب. به‌اهتمام جلال متيني. مشهد: دانشگاه مشهد.
5. انوري، حسن و حسن احمدي گيوي (1375) دستور زبان فارسي. جلد دوم. چاپ چهاردهم. ويرايش دوم. تهران: فاطمي.
6. انوري، حسن و همکاران (1381) فرهنگ سخن. جلد ششم. تهران: سخن.
7. بلعمي، محمدبن‌محمد (1378) تاريخنامة طبري: گردانيده منسوب به بلعمي. به تصحيح و تحشية محمد روشن. جلد اول. تهران: سروش.
8. بهار، محمدتقي (1373) سبک‌شناسي. جلد اول. چاپ ششم. تهران: اميرکبير.
9. بهار، مهرداد (1390) بندهش. تهران: توس.
10. بيهقي، ابوالفضل (1383) تاريخ بيهقي. تصحيح علي‌اکبر فياض. تهران: علم.
11. تفضلي، احمد (1385) ترجمة مينوي خرد. به‌کوشش ژاله آموزگار. تهران: توس.
12. جامي، نورالدين عبدالرحمان (1370) نفحات الانس من حضرات القدس. تهران: اطلاعات.
13. حافظ، شمس‌الدين محمد (1380) ديوان غزليات. به‌کوشش خليل خطيب‌رهبر. تهران: صفي‌عليشاه.
14. خندان، علي‌اصغر (1389) منطق کاربردي. چاپ ششم. تهران: سمت.
15. خلف تبريزي، محمدحسين (1376) برهان قاطع. به‌اهتمام محمد معين. جلد چهارم. تهران: اميرکبير.
16. دهخدا، علي‌اکبر (1377) لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
17. دبيرسياقي، محمد (1374) پيشاهنگان شعر پارسي. تهران: علمي و فرهنگي.
18. راستي‌پور، مسعود (1396) «فوايد واژگاني ديوان غياث‌الدين کججي». آينة ميراث. شمارة 60: 229-242.
19. راشدمحصل، محمدتقي (1385) وزيدگيهاي زادسپرم. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
20. رشید ياسمي، غلامرضا و همکاران (1371) دستور زبان فارسي (پنج استاد). چاپ دوم. تهران: نگاه و علم.
21. رضايي، والي و مژگان نیسانی (1395) «تمايز گواه‌نمايي و وجهيت معرفتي براساس رفتار قيدهاي زبان فارسي». پژوهش‌هاي زباني. 7 (1): 37ـ56.
22. ژينيو، فيليپ (1382) ارداويراف‌نامه (متن پهلوي، حرف‌نويسي، ترجمة متن پهلوي، واژه‌نامه). ترجمه و تحقيق ژاله آموزگار. تهران: معين/ انجمن ايران‌شناسي فرانسه.
23. ساوجي، سلمان (1389) کليات سلمان ساوجي. با مقدمه و تصحيح عباسعلي وفايي. تهران: سخن.
24. سرشک، م. (1342) حزين لاهيجي؛ زندگي و زيباترين غزل‌هاي او. تهران: طوس.
25. سعدي، مصلح‌الدين (1381) بوستان. تصحيح و توضيح غلامحسين يوسفي. تهران: خوارزمی.
26. سعدي، مصلح‌الدين (1384) گلستان. تصحيح و توضيح غلامحسين يوسفي. تهران: خوارزمي.
27. شفائي، احمد (1363) مباني علمي دستور زبان فارسي. تهران: نوين.
28. صادقي، بهرام (1351) ملکوت. تهران: زمان.
29. صادقي، علي‌اشرف (1392) فرهنگ جامع زبان فارسي. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسي. دسترسی در: farhang.apll.ir
30. صمصامي، سيدمحمد (1346) کامل‌ترين دستور زبان فارسي دربارة پيشوندها و پسوندهاي زبان فارسي. اصفهان: مشعل.
31. طبري، محمدبن‌جرير (1356) ترجمة تفسير طبري. به‌تصحيح و اهتمام حبيب يغمائي. جلد سوم. تهران: توس.
32. عطار نيشابوري، فريدالدين محمد (1398) تذکرة الاولياء. مقدمه، تصحيح و تعليقات محمدرضا شفيعي کدکني. 2 جلد. تهران: سخن.
33. فردوسي، ابوالقاسم (1373) شاهنامه. به‌کوشش جلال خالقي‌مطلق. زيرنظر احسان يارشاطر. 8 جلد. کاليفرنيا: بنياد ميراث ايران.
34. فرشيدورد، خسرو (1388) دستور مختصر امروز برپاية زبان‌شناسي جديد. تهران: سخن.
35. فره‌وشي، بهرام (1354) کارنامة اردشير بابکان. تهران: دانشگاه تهران.
36. قريب، بدرالزمان (1379) «تحول وجه تمنايي به ماضي استمراري در زبان‌هاي ايراني». يادنامة دکتر احمد تفضلي. به‌کوشش علي‌اشرف صادقي. تهران: سخن: 245ـ278.
37. گلشيري، هوشنگ (1380) نيمة تاريک ماه (داستان‌هاي کوتاه). تهران: نيلوفر.
38. گيوي، حسن (1380) دستور تاريخي فعل. 2 جلد. تهران: قطره.
39. لازار، ژيلبر (1384) دستور زبان فارسي معاصر. ترجمة مهستي بحريني. تهران: هرمس.
40. ماهيار نوابي، يحيي (1363) درخت آسوريک. تهران: فروهر.
41. مولوي، جلال‌الدين محمد (1386) مثنوي معنوي. به‌تصحيح رينولد ا. نيکلسون. تهران: هرمس.
42. ناتل‌خانلري، پرويز (1377) تاريخ زبان فارسي. جلد 2 و 3. تهران: فردوس.
43. ناصرخسرو (1370) سفرنامه. به‌تصحيح محمد دبيرسياقي. تهران: زوار.
44. نجفي، ابوالحسن (1378) فرهنگ فارسي عاميانه. جلد اول. تهران: نيلوفر.
45. نغزگوي کهن، مهرداد (1395) زبان فارسي در گذر زمان (مجموعة ‌مقالات). تهران: کتاب بهار.
46. هدايت، صادق (1383) بوف کور. تهران: صادق هدايت.
47. Anklesaria, T. D. (1913) Dânâk-u Mainyô-i Khard, Bombay.
48. Bartholomae, C. (1961) Altiranisches Wörterbuch. Berlin: W. De Gruyter.
49. Boyce, M. (1975) A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian (Acta Iranica 9). Leiden: E.J. Brill.
50. Brunner, Ch. j. (1977) A Syntax of Western Middle Iranian. Delmar, New York: Caravan Books.
51. Bybee, J., Perkins, R. & Pagliuca, W. (1994) The Evolution of Grammar: Tense, Aspect and Modality in Languages of the World. The University of Chicago Press.
52. Cheung, J. (2007) Etymological Dictionary of the Iranian Verb (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, 2). Leiden-Boston.
53. Gignoux, Ph. (2003) Ardâvirafnâme. Zhaleh Amouzegar (transl.). Tehran: Moein & Iranistics' society of France.
54. Haug, M. & West, E. W. (1872) The Book of Ardā Virāf. Bombay.
55. Heine, B. (2003) "Grammaticalization". The Handbook of Historical Linguistics. B.D. Janda & R.D. Joseph (eds.). Oxford Blackwell, pp. 575-601.
56. Hopper, P. & Traugott, E. (2003) Grammaticalization. Cambridge: University Press.
57. Hopper, P. (1991) "On Some Principles of Grammaticalization". Approaches to Grammaticalization. Traugott & Heine (eds.). Vol.1. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
58. Jamasp-Asana, J. M. (1897/1913) Pahlavi Texts. Bombay: Fort Printing Press.
59. Kent. R. (1953) Old Persian. New Haven, Connecticut: American Oriental Society.
60. MacKenzie, D. N. (1971) A Concise Pahlavi Dictionary. Routledge Curzon.
61. Pakzad, F. (2005) Bundahišn: Zoroastrische Kosmogonie und Kosmologie. Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia.
62. Schmitt, R. (2008) "Old Persian". The Ancient Languages of Asia and the Americas. Roger D. Woodard (ed). Cambridge: University Press. 76-101.
63. Schmitt, R. (2014) Wörterbuch der Altpersischen Königsinschriften. Wiesbaden: Ludwig Reichert Verlag.
64. Skjærvø, P. O. (2010) "Middle West Iranian". The Iranian Languages. G. Windfuhr (ed.). London and New York: Routledge. 196-278.
65. Williams, A. V. (1990) The Pahlavi Rivāyat Accompanying the Dādestān Ī Dēnīg (2 part). Copenhagen: Munksgaard.
66. Windfuhr, G. L., (2010). "Dialectology and Topics". The Iranian Languages. G. Windfuhr (ed.). Routledge. 5-43.
67. Abolghasemi, Mohsen (2009) A Historical Grammar of the Persian Language, Tehran: Samt [In Persian]
68. Abolghasemi, Mohsen (2011) A History of the Persian Language, Tehran: Samt [In Persian]
69. Abu al-Futuh al-Razi (1991) Rawz al-jinan wa ruh al-jinan fi tafsir al Quran, ed. by Mohammad Jafar Yahaghi and Mohammad Mehdi Nasseh, vol. 15, Mashhad: Astan Quds Razavi, Islamic Research Foundation [In Persian]
70. Akhawayni Bokhari, Abu Bakr Rabee Ibn Ahmad (1966) Hidayat al-Mutaʽallemin fi al-Ṭibb, ed. by Jalal Matini, Mashhad: Mashhad University [In Persian]
71. Anvari, Hasan and Ahmadi Givi, Hasan (1997) The Grammar of Persian Language. Vol. 2, Tehran: Fatemi [In Persian]
72. Anvari, Hasan, et al. (2003) Sokhan Comprehensive Dictionary Persian to Persian. Vol. 6. Tehran: Sokhan [In Persian]
73. Attar Neyshaburi, Farid Aldin Mohammad (2019) Tazkerat Aluliya. Mohammad Reza Shafi'i Kadkani. Vols 2. Tehran: Sokhan [In Persian]
74. Bahar, Mehrdad (2012) Bondahesh. Tehran: Toos [In Persian]
75. Bahar, Mohammad Taghi (1995) Stylistics. Vol. 1, Tehran: Amir Kabir [In Persian]
76. Bal'ami, Mohammad (2000) Tarikhname-ye Tabari, ed. by Mohammad Roshan. Vol. 1, Tehran: Soroush [In Persian]
77. Beyhaghi, Abul-Fadl (2005) Tarikh-e Beyhaghi. ed. by Ali Akbar Fayyaz, Tehran: Elm [In Persian]
78. Dabirsiaghi, Mohammad (1996) The Pioneers of Persian Poetry. Tehran: Elmi va Farhangi [In Persian]
79. Dehkhoda, Ali Akbar (1999) Dictionary. Tehran: University of Tehran [In Persian]
80. Farahvashi, Bahram (1975) Kārnāme-ye Ardeshir-e Bābakān. Tehran: Tehran University Press [In Persian]
81. Farshidvard, Khosro (2009) Today's Concise Grammar Based in Modern Linguisyics. Tehran: Sokhan [In Persian]
82. Ferowsi, Abolghasem (1998) Shahname. By the Effort Jalal Khleghi Motlagh. Under Supervision Ehsan Yarshater. 8 Vols. Kalifornia: Foundation of Iran Heritage [In Persian]
83. Gharib, Badrozaman (2000) "Transformation of the Optative Verb into Imperfect (Durative Past) in Iranian Languages". Memorial of Ahmad Tafazzoli. By the Effort Ali Ashraf Sadeghi. Tehran: Sokhan [In Persian]
84. Givi, Hasan (2001) The Historical Grammar of Persian. 2 Vol. Tehran: Ghatre [In Persian]
85. Golshiri, Hushang (2001) The Dark Side of Moon. Tehran: Niloofar [In Persian]
86. Hafiz, Shams al-din Mohammad (2002) Divan i Qazaliyat, ed. by Khalil Khatib Rahbar. Tehran: Safi Ali Shah [In Persian]
87. Hedayat, Sadegh (2004) The Blind Owl. Tehran: Sadegh Hedayat [In Persian]
88. Jami, Nūr al-Dīn 'Abd al-Rahmān (1992) Nafahat al-Ons men Hazarat al -Qods. Tehran: Ettelaat [In Persian]
89. Khalaf Tabrizi, Mohammad Hossein (1998) Borhan i Qate', ed. by Mohammad Moein, Vol. 4., Tehran: Amirkabir [In Persian]
90. Khandan, Ali Asghar (2011) Pragmatic Logic. Tehran: Samt [In Persian]
91. Lazard, Gilbert (2005) A Grammar of Contemporary Persian. Mahasti Bahreyni (Transl). Tehran: Hermes [In Persian]
92. Mahyar Navabi, Y. (1984) Derakht-e Asurik. Tehran: Fravahar [In Persian]
93. Mowlavi, Jalal Aldin Mohammad (2007) Masnavi-i Ma'navi. R. A. Nicholson (ed). Tehran: Hermes [In Persian]
94. Naghzgu Kohan, Mehrdad (2016) Persian Languge Through Time (Proceeding). Tehran: Ketab-e Bahar [In Persian]
95. Najafi, Abolhasan (1999) Folklore Persian Dictionary. 1 Vol. Tehran: Niloofar [In Persian]
96. Naser Khosro (1991) Safarnameh. Mohammad Dabir Siyaghi (ed). Tehran: Zavvar [In Persian]
97. Natel Khanlari, Parviz (1998) A History of the Persian Language. Vol 2-3. Tehran: Ferdows [In Persian]
98. Rashed Mohassel, Mohammad Taghi (2007) Vizidagiha i Zadisparam, Tehran: Institute for humanities and cultural studies [In Persian]
99. Rashid Yasemi, Gholamreza, et al. (1993) The Grammar of Persian, Tehran: Negah va elm [In Persian]
100. Rastipoor, Masoud (2017) "Lexical advantages of Ghiyas al-Din Kojoji's Divan", Mirror of Heritage, No. 60, pp. 229-242 [In Persian]
101. Rezai, Vali and Neisani, Mozhgan (2016) "Differentiating Evidentiality and Epistemic Modality Based on the Behavior of Persian Adverbials", The Journal of Language Research, 7 (1), pp. 56-37 [In Persian]
102. Sa'di, Mosleh Aldin (2002) Bustan. Gholam Hoseyn Yusefi (ed). Tehran: Kharazmi [In Persian]
103. Sa'di, Mosleh Aldin (2002) Golestan. Gholam Hoseyn Yusefi (ed). Tehran: Kharazmi [In Persian]
104. Sadeghi. Ali Ashraf (2013) Comprehensive Persian Language Dictionary. Tehran: Iranian Academy of Persian Language and Literature [In Persian]
105. Sadeghi. Bahram (1972) Heavenly Kingdom. Tehran: Zaman [In Persian]
106. Samsami, Sayyed Mohammad (1967) The Monst Complete Persian Grammar about Prefixes and suffixes of Persian Language. Isfahan: Mash'al [In Persian]
107. Savoji, Salman (2010) Poems Collection. Abas Ali Vafa'I (ed). Tehran: Sokhan [In Persian]
108. Sereshk. M. (1963) Hazin-e Lahiji, Biography and His Most Beautiful Sonnets. Tehran: Toos [In Persian]
109. Shafai, A. (1984) Scientific Basics of Persian Grammar. Tehran: Novin [In Persian]
110. Tabari, Mohammad Ebn-e Jarir (1977) The Translation of the Tabari's Exegesis. ed. by Habib Yaghma'i. 3 Vol. Tehran: Toos [In Persian]
111. Tafazzoli, Ahmad (2007) Translation of Minooye Kherad. ed. by Jaleh Amouzgar. Tehran: Toos [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Tasallibakhsh F, Changizi E. Grammaticalization of Linguistic Forms Derived from “Goftan”. Persian Language and Literature 2020; 28 (89) :101-129
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3931-fa.html

تسلی بخش فهیمه، چنگیزی احسان. دستوری‌شدگی صورت‌های زبانی مشتق از «گفتن». زبان و ادبيات فارسی. 1399; 28 (89) :101-129

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3931-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.14 seconds with 40 queries by YEKTAWEB 4642