1- دانشگاه مازندران ، m.mirdar@umz.ac.ir 2- دانشگاه مازندران
چکیده: (137 مشاهده)
میرزا محمّدعلی اصفهانی متخلّص به «سروش» و ملقّب به «شمسالشعرا» از بزرگترین شعرای مکتب بازگشت و عهد ناصری است.یکی از رموز شهرت و تعالی جایگاه و پایگاه این شاعر نزد ادبا، مهارتش در تقلید ماهرانه از شاعران پیشن است. بر مبنای مطالعات، سروش بیشترین گرایش را به شعر فرخی سیستانی دارد. پژوهش حاضر که به شیوهی کمّی ـ آماری و با رویکرد سبکشناختی نوشته شدهاست، با بررسی ساختمان تصویرهای شعری دیوان سروش اصفهانی میکوشد تا با ارائهی آماری دقیق و روشن از مقدار بهرهگیری شاعر از هنرسازههای بلاغی، سوای تعیین سطح و کیفیت ساختمان تصویرهای سروش به لحاظ سادگی یا پیچیدگیشان، به قیاس هندسهی تصویرهای شعری او با سازهی تصویرهای شاعران سبکهای پیش از او، خاصه بررسی مدعای شباهت شعرش به فرخی بپردازد. بر اساس دادههای این پژوهش، ساختمان تصویرهای غزلهای سروش پیچیدهترین، و سازهی تصویرهای مثنویهای او سادهترین هندسه را دارند. ساختمان تصویرهای قصیدههای سروش به طرز شگفتآوری با هندسهی تصویرهای فرخی همسانی دارد؛ گویی به لحاظ ساخت ساختمان تصاویر، با وجود فاصلهی تاریخی، هر دو هندسه متعلّق به یک شاعر است و این یعنی: تکرار موبهموی یک تجربهی تاریخی در آفرینش تصویرهای شعری! همین اتفاق در ساحت دیگری نیز رخ دادهاست؛ هندسهی تصویرهای غزلهای سروش دقیقاًهمتراز با هندسهی تصویرهای غزلیات سعدی است.