:: سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) ::
جلد 28 شماره 89 صفحات 223-207 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تأثیر ویژگی‌های صرفی اسم فارسی و عربی در ادبیت متن شعری (با تکیه بر ملمعات حافظ)
محمدرضا عزیزی
دانشگاه بیرجند ، mohammadrazizi@birjand.ac.ir
چکیده:   (2327 مشاهده)

 در مقاله حاضر، مشخصه­های صَرف اسم عربی مانع برداشت­های گوناگون از متون ادبی دانسته شده است. ساختمان اسم عربی از ویژگی­هایی ذاتی چون تذکیر و تأنیث، جامد و مشتق، وزن، تثنیه، انواع جمع، ضمایر دقیق، موصول، اسم­های اشاره و... برخوردار است که تعیّن و تداعی دقیق معانی در ذهن مخاطب را به‌همراه دارد. هرچند دقت صَرف عربی در نثر علمی‌ و فلسفی امتیاز به‌شمار می‌­رود و دانشمندان می‌­توانند مقصود خود را به‌کمک آن به‌روشنی بیان کنند، در متون ادبی، نقص به‌نظر می‌­رسد و از چندپهلویی و لطف هنری اثر می‌­کاهد. مسکوت‌بودن برخی از این ویژگی­ها در صرف اسم­های فارسی، به ابهام و ادبیت شعر کمک می‌­کند. در دیوان حافظ هفت غزل ملمع وجود دارد که امکان چنین مقایسه­ای را فراهم می‌­آورد. وجود مصراع­هایی به زبان فارسی و عربی در یک غزل حافظ به‌خوبی تفاوت امکانات صرفی در زبان فارسی و عربی را نشان می‌­دهد. فقدان چنین مشخصه­هایی یا وجود آن به‌صورت‌کلی در واژه فارسی طیف بیشتری از مخاطبان را با خود همراه می‌سازد و دامنه برداشت­های گوناگون را وسعت می‌دهد.
 
واژه‌های کلیدی: علم صرف، واژه، ابهام ادبی، حافظ شیرازی
متن کامل [PDF 1256 kb]   (888 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: نظریه های ادبی
فهرست منابع
1. آذرنوش، آذرتاش (1380) تاریخ زبان و فرهنگ عربی. چاپ دوم. تهران: سمت.
2. ابن¬الانباری، ابوبکر (1401هـ) المذکر و المؤنث. ط2. القاهره: لجنه إحیاء التراث.
3. ابن¬یعیش، موفق¬الدین (بی¬تا) شرح المفصل. تهران: ناصرخسرو.
4. احمدی، بابک (1380) ساختار تأویل متن. چاپ هشتم. تهران: مرکز.
5. افرام البستانی، فؤاد (1421هـ) المجانِی الحدیثه. جدّدها اختیاراً و درساً و شرحاً و تبویباً: لجنه من الأساتذه. قم: ذوی القربی.
6. بابایی، رضا (1387) «فواید و قواعد ساده¬نویسی». پژوهش و حوزه. شمارة 33: 182-211.
7. بروکلمان، کارل (1396هـ) المنتقی من دراسات المستشرقین. ترجمه: صلاح‌الدین المُنَجِّد. ط2. بیروت: دار الکتاب الجدید.
8. بیکر، مونا (1393) به‌عبارت دیگر: کتاب درسی رشتة ترجمه. ترجمة علی بهرامی‌. تهران: رهنما.
9. الثمانینی، عمربن‌ثابت (1419هـ) شرح التصریف. تحقیق: ابراهیم بن سلیمان البعیمی‌. الریاض: مکتبه الرشد.
10. حافظ، شمس¬الدین‌محمد (1371) دیوان حافظ. به‌تصحیح علامه قزوینی و قاسم غنی. به‌کوشش عبدالکریم جربزه¬دار. چاپ چهارم. تهران: اساطیر.
11. حميدیان، سعید (1389) شرح شوق: شرح و تحلیل بر اشعار حافظ. تهران: قطره.
12. خرمشاهی، بهاء‌الدین (1361) ذهن و زبان حافظ. تهران: نو.
13. دیویس، دیک (1391) «در ترجمه‌ناپذیری شعر حافظ». ترجمة مصطفی حسینی و بهنام میرزا بابازاده فومشی. ادبیات تطبیقی. دورة سوم. شمارة 1. پیاپی (5): 62 -75.
14. رجائی بخارائی، احمدعلی (بی¬تا) فرهنگ اشعار حافظ. چاپ پنجم. تهران: محمدعلی علمی‌.
15. الزوزنِی، ابن¬عبداللـه الحسین (1423هـ) شرح المعلقات السبع. ط2. بیروت: دار الکتب العلمیه.
16. سعدی، مصلح‌بن‌عبداللـه (1395) گلستان. با تصحیح و مقدمة محمدعلی فروغی. قم: پورصائب.
17. سودی بسنوی، محمد (1370) شرح سودی بر حافظ. ترجمة عصمت ستارزاده. چاپ ششم. تهران: زرین/ نگاه.
18. الشرتونی، رشید (1380) مبادی العربیه فی الصرف و النحو. چاپ پنجم. تهران: اساطیر.
19. الشعکه، مصطفی (1980م) الشعر و الشعراء فی العصر العباسی. ط5. بیروت: دار العلم للملایین.
20. عتیق، عبدالعزیز (1430هـ) علم المعانی. بیروت: دارالنهضه العربیه.
21. فتوحی، محمود (1387) «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا». زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی‌. سال شانزدهم. شمارة 62: 16 -36.
22. فتوحی، محمود (1390) سبک¬شناسی نظریه¬ها، رویکردها و روش¬ها. تهران: سخن.
23. فرشیدورد، خسرو (1373) عربی در فارسی. تهران: دانشگاه تهران.
24. مطلوب، احمد (2006م) معجم‌المصطلحات البلاغیه و تطوّرها. بیروت: الدارالعربیه للموسوعات.
25. معین، محمد (1369) مفرد و جمع. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
26. موسی‌باشا، عمر (1369) «درنگی بر سیر دگرگونی‌های زبان عربی». مدرس علوم انسانی. ترجمة حسن دادخواه. دورة اول. شمارة 2: 40-68.
27. هروی، حسینعلی (1369) شرح غزل‌های حافظ. به‌کوشش زهرا شادمان. چاپ سوم. تهران: مؤلف (چاپخانة کیهانک).
28. یعقوب بکر، یعقوب (1966م) العربیه لغة عالمیة. القاهره: الأمانه العامه لجامعه الدول العربیه.
29. Afram Al-Bustani, Fouad (2000) Majani Al-Haditha. Revised Version. Qom: Dhavel Qorba. [In Arabic]
30. Ahmadi, Babak (2001) The Structure and Interpretation of Text. 8th Edition. Tehran: Markaz Publication [In Persian]
31. Al-Samanini, Omar Ibn-e- Sabet (1998) Sharh Al-Tasrif. Researched by Ibrahim Ibn Sulayman Al-Baimiyi. Riyadh: Maktabat Al-Roshd [In Persian]
32. Al-Shartouni, Rashid (2001) Mabadi Al-Arabiyya fi al-Sarv wa Al-Nahw. 5th Edition. Tehran: Asatir [In Persian]
33. Al-shokah, Mostafa (1980) Al-She'r va Al-Shoara fi al-Asr Al-Abbasi. 5th Edition. Beirut: Dar Al-elm le-Al-Malayin [In Arabic]
34. Al-Zuzani, Ibn Abdullah Al-Hussein (2002 AH) Sharh al-Moallaghat al-Sab'. 2nd Edition. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Elmiyah [In Arabic]
35. Atiq, Abdul Aziz (2009) The Science of Meanings. Beirut: Dar Al-Nahda Al-Arabiya [In Arabic]
36. Azarnush, Azartash (2001) The History of Arabic Language and Culture. 2nd Edition. Tehran: SAMT.
37. Babaei, Reza (2008) "Benefits and rules of simplification". Pajouhesh and Hozeh Journal. No. 33: 182-211 [In Persian]
38. Baker, Mona (1393) In Other Words. Trans by Ali Bahrami. Tehran: Rahnama [In Persian]
39. Brockelman, Carl (2017) The Handbook of Oriental Studies. Trans by Salah Addin Monajjad. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Jadeed [In Persian]
40. Davis, Dick (2012) "On the Untranslatability of Hafez's Poetry". Trans by Mostafa Hosseini and Behnam Mirza Babazadeh Foumashi. Comparative Literature. Vol. 3. No. 1. (5): 62 -75 [In Persian]
41. Farshidvard, khosrow (1994) Arabic in Persian. Tehran: Tehran University Press [In Persian]
42. Fotouhi, Mahmoud (2008) "Literary value of Ambiguity: From Ambiguity to Multiplicity of Meaning". The Persian Language and Literature, Kharazmi University. 16. No. 62: 16 -36 [In Persian]
43. Fotouhi, Mahmoud (2011) Stylistics: Theories, Approaches and Methods. Tehran: Sokhan [In Persian]
44. Hafez (1993) The Divan of Hafez. By Allama Qazvini and Qasim Ghani. Prepared by Abdul Karim Jarbzehdar. 4th Edition. Tehran: Asatir [In Persian]
45. Hamidian, Saeed (2010) Sharheh Shogh: The Description and Analysis of Hafez's Poems. Tehran: Qatre [In Persian]
46. Heravi, Hossein Ali (1990) Commentary on Ghazal's of Hafez. Edited by Zahra Shadman. 3rd Edition. Tehran: Moallef (Kayhanak Printing House) [In Persian]
47. Ibn al-Anbari, Abu Bakr (1981) Al-Muzakkar wa Al-Muannas. 2nd Edition. Cairo: Jonnah Ehya Al-Torath [In Arabic]
48. Ibn al-Yayish, Mufaqid al-Din (n/d) Sharhh Al-Mofassal. Tehran: Naser Khosrow [In Persian]
49. Khorramshahi, Baha'uddin (1982) The Mind and Language of Hafez. Tehran: New [In Persian]
50. Matloub, Ahmad (2006) Mo'jam Almostalahat al-Belagiyya wa Tatavvoraha. Beirut: Al-Dar Al-Arabiya Lelmosuat [In Persian]
51. Moin, Mohammad (1990) Singular and Plural. 5th Edition. Tehran: Amirkabir [In Persian]
52. Musaybasha, Omar (1990) "A Reflection on the Course of Changes in the Arabic Language". Human Sciences Modarres. Trans by Hassan Dadkhah. 1st vol. No. 2: 40-68 [In Persian]
53. Raja'i Bukhara'i, Ahmad Ali (n/d) Dictionary of Hafez's Poems. 5th Edition. Tehran: Mohammad Ali Elmi [In Persian]
54. Saadi, Mosleh Ibn Abdullah (2015) Golestan. Revised by Mohammad Ali Foroughi. Qom: Poursaeb [In Persian]
55. Soodi Basnavi, Mohammad (1991) Soodi's Commentary on Hafez. Trans by Esmat Sattarzadeh. 6th Edition. Tehran: Zarrin/Negah [In Persian]
56. Yaqub Bakr, Yaqub (1966) Al-Arabiyya Loqal Alamiyya. Cairo: Al-Amanat Al-Ammah Le-Jami'a Al-Doval Al-Arabiyya [In Arabic]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها