[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) ::
جلد 26 شماره 85 صفحات 31-7 برگشت به فهرست نسخه ها
سفینه، مجموعه، جُنگ تحولاتِ تاریخیِ یک نوع ویژه ادبی
محمد افشین وفایی 1، جواد بشری2
1- دانشگاه تهران ، m.afshinvafaie@ut.ac.ir
2- دانشگاه تهران
چکیده:   (4047 مشاهده)
هریک از مصطلحات «مجموعه»، «سفینه» و «جُنگ» اکنون در معنایی به‌کار می‌رود که گاه با کاربرد آن در گذشته متفاوت است. هریک از این موارد، و نیز اصطلاحات دیگری مانند «بیاض»، «جریده» و حتی «کرّاسه»، «دفتر»، «مفرد» و «جزو» در زبان عربی و فارسی، برای مفاهیم ویژه‌ای وضع شده است که درعین داشتن نوعی تمایز از یکدیگر، گاه به‌شدت تعریف‌گریزند. به‌دست‌آوردن شناختی نسبی، با درنظرگرفتن کاربردشناسی مصطلحات مزبور در متون و اسناد هر دوره، ضرورتی انکارناپذیر است. ازسوی ‌دیگر، برخی از این اصطلاحات، در ادواری به حوزه معنایی یکدیگر وارد شده یا معنای دقیق خویش را از دست داده است که در ترسیم مفهوم آنها، لازم است به این تطوّر معنایی توجه شود. در این پژوهش مقدماتی، به کهن‌ترین شواهد و کاربردهای سه اصطلاح بنیادین «مجموعه»، «سفینه» و «جُنگ» در زبان فارسی، از آغاز تا پایان سده نهم هجری، با استناد به اشارات شاعران و ادیبان در متون، و نیز بررسی دقیق خود سفینه‌ها و جُنگ‌های کهن برجای‌مانده، پرداخته خواهد شد تا تحولات معنایی و مصادیق هریک از آنها در ادوار مختلف تاحدودی روشن شود. همچنین، در هر بخش، به روابط بین این اصطلاحات با کاربردهای متداول در ادوار دیگر به‌اختصار اشاره خواهد شد.
 
واژه‌های کلیدی: سفینه، جنگ، مجموعه، گلچین‌های ادبی، ادب
متن کامل [PDF 373 kb]   (1357 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات غنایی
فهرست منابع
1. ابن‌اثير، عزالدين (1385) تاريخ کامل. ترجمة حميدرضا آژير. جلد 13. تهران: اساطير.
2. ـــــــــ (1407ق) الکامل في التاريخ. راجعه و صحّحه الدکتور محمّد يوسف الدقاقة. بيروت: جلد 8. دارالکتب العلميه.
3. ابن‌البلخي (1363) فارس‌نامه. به‌سعي و اهتمام و تصحيح گاي ليسترانج و رينولد الن نيکلسون. دانشگاه کمبريج. از سري اوقاف گيپ. چاپ دوم. چاپ افست تهران: دنياي کتاب،
4. اثير اوماني (1390) ديوان. تحقيق و تصحيح اميد سروري و عباس بگ‌جاني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
5. اديب صابر ترمدي (1343) ديوان. به تصحيح و اهتمام محمدعلي ناصح. تهران: علمي.
6. ـــــــــ (1385) ديوان. مقدمه، تصحيح و تنقيح احمدرضا يلمه‌ها. تهران: نيک‌خرد.
7. افشار، ايرج (1380) «جنگ و بياض». در: تازه¬ها و پاره¬هاي ايران‌شناسي. بخارا، شمارة 19: 71-72.
8. ـــــــــ (1393) پيشگفتار «گنجينة سفينه‌هاي کهن پارسي»، در: سرآغاز سفينة بولونيا، به‌کوشش ايرج افشار، محمد افشين‌وفايي و شهريار شاهين‌دژي، تهران: سخن: 9-10؛ و نيز: جنگ رباعي، بازيابي و تصحيح رباعيات کهن پارسي، پژوهش و ويرايش سيدعلي ميرافضلي، تهران، سخن، 1394: 7-8؛ و نيز: سفينة کهن رباعيات، تصحيح و تحقيق ارحام مرادي و محمد افشين‌وفايي، تهران، سخن، 1395: 9-10.
9. اميرمعزي (1318) ديوان. به سعي و اهتمام عباس اقبال. تهران: کتابفروشي اسلاميه.
10. اوحدي مراغي (1340) ديوان. با تصحيح و مقابله و مقدمة سعيد نفيسي. تهران: اميرکبير.
11. باقري خرمدشتي، ناهيد (1395) دست‌نامة قواعد فهرست‌نويسي نسخه‌هاي خطي. تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملي جمهوري اسلامي ايران.
12. تاج‌الدين احمد وزير (1381) بياض تاج الدين احمد وزير تصحيح علي زماني علويجه. جلد2. قم: مجمع ذخائر اسلامي.
13. ـــــــــ (1353) بياض تاج‌الدين احمد وزير. به‎کوشش ايرج افشار و مرتضي تيموري. اصفهان: بی‌نا.
14. جمال خليل شرواني (1375) نزهۀ‌المجالس. محمدامين رياحي. چاپ دوم. تهران: علمي.
15. جمال معلم (جمال‌الدين محمدبن‌محمد اصفهاني- زنده در 797ق) (1390) يتيمۀ الدرر و کريمۀ الفقر (مجموعه نظم و نثر مسطور از خطوط اکابر شيراز)، نسخه‌برگردان دست‌نويس شمارة 5874 کتابخانه ملي ملک، به مقدمه و توضيحات بهروز ايماني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي- کتابخانة ملّي ملک.
16. جهان‌ملک‌خاتون (1374) ديوان کامل. پوراندخت کاشاني و کامل احمدنژاد. تهران: زوار.
17. حافظ (1372) حافظ به سعي سايه. تهران: توس.
18. دانش‌پژوه، محمدتقي (1342) «فهرست کتابخانة سازمان لغت‌نامة دهخدا». نشرية نسخه‌هاي خطي (دربارة نسخه‌هاي خطي). زيرنظر محمدتقي دانش‌پژوه و ايرج افشار. جلد 3. دانشگاه تهران: 1-59.
19. ـــــــــ (1381) حديث عشق2. دانش‌پژوه در قلمرو جستارهاي نسخه‌هاي خطي. به‌کوشش نادر مطّلبي کاشاني و سيدمحمّدحسين مرعشي. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
20. ـــــــــ و ايرج افشار (1374) فهرستوارة کتابخانة مينوی و کتابخانة مرکزی پژوهشگاه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21. دهخدا (1377) لغتنامه. دانشگاه تهران.
22. دهستاني، حسين‌بن‌اسعد (1363) فرج بعد از شدت. با مقابله و تصحيح اسماعيل حاکمي. جلد 1. چاپ دوم. تهران: اطلاعات.
23. راستگو، سيدمحمد (1379) ايهام در شعر فارسي. تهران: سروش.
24. الراوندي، محمدبن‌علي‌بن‌سليمان (1364) راحۀ الصدور و آيۀ السرور در تاريخ آل‌سلجوق. به سعي و اهتمام محمد اقبال. به‌انضمام حواشي و فهارس با تصحيحات مجتبي مينوي. چاپ دوم. تهران: اميرکبير.
25. رشيدالدين وطواط (1339) ديوان. با مقدمه و مقابله و تصحيح سعيد نفيسي. تهران: کتابخانة باراني.
26. رضي‌الدين نيشابوري (1382) ديوان. تصحيح و توضيح ابوالفضل وزير‌نژاد. مشهد: محقق.
27. سروري کاشاني (1338) فرهنگ مجمع الفرس. به‌کوشش محمد دبيرسياقي. جلد 1. تهران: کتابفروشي علي‌اکبر علمي.
28. سعدي (753ق) کليات. دست‌نويس کتابخانة مجلس. شمارة 7773.
29. ـــــــــ (1386) کليات. به‌اهتمام محمدعلي فروغي. ويراستة بهاءالدين خرمشاهي. چاپ چهاردهم. تهران: اميرکبير.
30. سفينة 900 کتابخانة مجلس شوراي اسلامي. کتابت در سدة هشتم هجري.
31. سلطاني، پوري و فروردين راستين (1379) دانشنامة کتابداري و اطلاع‌رساني. تهران: فرهنگ معاصر.
32. سيف جام هروي (حدود 762-804 ق.) مجموعة لطائف و سفينة ظرائف. دست‌نويس کتابخانة بريتانيا. شمارة 4110 شرقي (Or.4110). متعلق به اوايل سدة نهم هجري.
33. سيف فرغاني (1364) ديوان. با تصحيح و مقدمة ذبيح‌الـله صفا. چاپ دوم. تهران: فردوسي.
34. شرف‌الدين علي يزدي (1386) منظومات. به‌کوشش ايرج افشار. تهران: ثريا.
35. ـــــــــ (1388) منشآت. به‌کوشش ايرج افشار. با همکاري محمدرضا ابوئي مهريزي. تهران: ثريا.
36. شمس حاجي (1390) سفينة شمس حاجي. تصحيح و تحقيق ميلاد عظيمي. تهران: سخن.
37. شمس قيس رازي (1338) المعجم في معايير اشعار العجم. تصحيح محمد قزويني. با تصحيح محمدتقي مدرس رضوي. تهران: دانشگاه تهران.
38. صفري آق‌قلعه، علي (1390) نسخه‌شناخت (پژوهشنامة نسخه‌شناسي نسخ خطي فارسي). تهران: ميراث مکتوب.
39. ـــــــــ (1391) «جنگ زيلوفاف». در: نذر عارف، جشن‌نامة دکتر عارف نوشاهي. به‌خواستاري سعيد شفيعيون و بهروز ايماني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي: 347-404.
40. ضياء، محمدرضا (1391) «سفينة شاعران قديم: نيمة دوم نسخة 651سنا»، متون ايراني، به‌کوشش جواد بشري. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي: 297-508.
41. عبدالنبي فخرالزماني (1375) تذکرة ميخانه. تصحيح احمد گلچين معاني. چاپ ششم. تهران: اقبال.
42. عبدالواسع جبلي (2536) ديوان. به‌اهتمام و تصحيح و تعليق ذبيح‌اللـه صفا. چاپ دوم. تهران: اميرکبير.
43. عثمان مختاري (1382) ديوان. به‌اهتمام جلال‌الدين همايي. چاپ دوم. تهران: علمي و فرهنگي.
44. عرفي شيرازي (1378) کليات. به‌کوشش و تصحيح ولي‌الحق انصاري. تهران: دانشگاه تهران.
45. عزالدين عبدالعزيز کاشي. روضۀ الناظر و نزهۀ الخاطر. کتابخانة دانشگاه استانبول. شمارة 766. مورخ سدة هشتم هجري. ميکروفيلم شمارة 247 کتابخانة مرکزي دانشگاه تهران.
46. عطار نيشابوري (1386) مختارنامه. مقدمه، تصحيح و تعليقات محمدرضا شفيعي‌کدکني. چاپ سوم. تهران: سخن.
47. ـــــــــ (1392) ديوان. به سعي و تصحيح مهدي مدايني و مهران افشاري. با همکاري و نظارت عليرضا امامي. تهران: چرخ.
48. عظيمي، حبيب‌الـله (1396) نسخه‌نامه (کانون‌هاي استنساخ، عناصر نسخه‌شناسي، رويه‌هاي فهرست‌نويسي، شناخت جعل و اصالت نسخه‌ها). مشهد: بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي.
49. عظيمي، ميلاد (1390) مقدمة سفينة شمس حاجي. رک: شمس حاجي.
50. عمعق بخارايي (1339) ديوان. با مقابله و تصحيح و مقدمه و جمع‌آوري سعيد نفيسي. طهران: فروغي.
51. ـــــــــ (1389) ديوان اشعار. مصحح: عليرضا شعبانلو. تهران: آزما.
52. عنصري بلخي (1363) ديوان. به‌کوشش محمد دبيرسياقي. چاپ دوم. تهران: کتابخانة سنائي.
53. عوفي، محمد (1324ق/1906م) لباب الالباب. به سعي و اهتمام و تصحيح ادوارد براون انگليسي. ليدن: مطبعة بريل.
54. ـــــــــ (1335) لباب الالباب. با تصحيحات جديد و حواشي و تعليقات کامل به‌کوشش سعيد نفيسي. تهران: کتابفروشي ابن‌سينا- کتابخانه حاج‌علي علمي.
55. فضل‌اللـه همداني، رشيدالدين (1368) آثار و أحياء (متن فارسي دربارة فن کشاورزي). به‌اهتمام منوچهر ستوده و ايرج افشار. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامي دانشگاه مک‌گيل شعبة تهران: با همکاري دانشگاه تهران.
56. فيروزبخش، پژمان (1392) «پراکنده‌ها3». بخارا. سال پانزدهم. شمارة 92: 316-327.
57. قزويني، محمد (1326) «استعمال قديم سفينه به معني جنگ». يادگار. سال چهارم. شمارة 4: 70.
58. ـــــــــ (1333) يادداشت‌هاي قزويني. به‌کوشش ايرج افشار. جلد 2. تهران: دانشگاه تهران.
59. ـــــــــ (1363) مقالات علامه قزويني. جلد 3. تهران: اساطير.
60. قزويني رازي، نصيرالدين ابوالرشيد عبدالجليل (1358) نقض. معروف به بعض مثالب النواصب في نقض بعض فضائح الروافض. به‌تصحيح استاد فقيد ميرجلال‌الدين محدث. تهران: انجمن آثار ملي.
61. کلاتي اصفهاني، احمدبن‌محمدبن‌احمدبن‌محمد. مونس الاحرار في دقايق الاشعار. دست‌نويس کتابخانة حبيب‌گنج. ميکروفيلم 3787 دانشگاه تهران.
62. کمال¬الدين اسمعيل اصفهاني (1348) ديوان. به‌اهتمام حسين بحرالعلومي. تهران: دهخدا.
63. گاچک، آدام (1394) فرهنگ اصطلاحات توصيفي نسخه‌هاي خطي جهان اسلام. ترجمة علي‌قلي نامي. تهران: شکوهي.
64. محمدبن بدرالجاجرمي (1337) مونس الاحرار في دقائق الاشعار. به اهتمام ميرصالح طبيبي. جلد 1. چاپ اتحاد.
65. ـــــــــ (1350) مونس الاحرار فی دقائق الاشعار. به اهتمام ميرصالح طبيبی. جلد 2. انجمن آثار ملي.
66. محمدبن‌يغمور (1396) سفينة ترمد. به‌کوشش اميد سروري با همکاري سيدباقر ابطحي. تهران: محمود افشار با همکاري سخن.
67. مسافربن‌ناصر الملطوي (1390) انيس الخلوة و جليس السلوة. نسخه‌برگردان دستنويس شمارة 1670 کتابخانة اياصوفيا. به‌کوشش محمد افشين‌وفايي و ارحام مرادي. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
68. نجيب‌الدين جرباذقاني (گلپايگاني) (1389) ديوان. تصحيح محمود مدبري. کرمان: دانشگاه شهيد باهنر.
69. نخجواني، هندوشاه‌بن سنجربن‌عبداللـه صاحبي (1313) تجارب السلف در تواريخ خلفا و وزراي ايشان. به تصحيح و اهتمام عباس اقبال: طهران: بی‌نا.
70. نذير احمد (1390) قند مکرر پارسي: هجده گفتار ادبي و تاريخي. ترجمة سيدحسن عباس. تهران: بنياد موقوفات محمود افشار.
71. نصرآبادي، محمدطاهر (1379) تذکرة نصرآبادي. به‌کوشش احمد مدقق يزدي. يزد: دانشگاه يزد.
72. نيساري، سليم (1380) نسخه‌هاي خطي حافظ: سدة نهم. شيراز: مرکز حافظ‌شناسي.
73. وصاف‌الحضره، فضل‌الـله‌بن‌عبدالـله شيرازي (1269ق) تجزئۀالامصار و تزجيۀالاعصار (تاريخ وصاف). 5 جلد در يک مجلد. چاپ سنگي. بمبئي.
74. ـــــــــ تجزئۀالامصار و تزجيۀالاعصار (تاريخ وصاف). نسخة خطي کتابخانة مجلس. شمارة 8321.
75. The New Encyclopaedia Britannica (2003) by Encyclopaedia Britannica, Inc., 15th edition, printed in U.S.A., 29 vol.
76. Orfali, Bilal (2012) "A Sketch Map of Arabic Poetry Anthologies up to the Fall of Baghdad", Journal of Arabic Literature, 43: 29- 59. [DOI:10.1163/157006412X629737]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Afshinvafaie M, bashary J. Safīne, Majmūʻe, and Jong The Historical Transformations of a Literary Genre . Persian Language and Literature 2019; 26 (85) :7-31
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3392-fa.html

افشین وفایی محمد، بشری جواد. سفینه، مجموعه، جُنگ تحولاتِ تاریخیِ یک نوع ویژه ادبی. زبان و ادبيات فارسی. 1397; 26 (85) :7-31

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3392-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.1 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4645